Reklama

Niedziela Rzeszowska

Kresy 2018

Rafajłowa – namiastka Rzeczpospolitej w Dolinie Bystrzycy

Niedziela rzeszowska 31/2018, str. VII

[ TEMATY ]

Ukraina

Rafajłowa

Mirek i Magda Osip-Pokrywka

Hallerówka

Hallerówka

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Za ojca polskiej niepodległości uznaje się Józefa Piłsudskiego. Niemniej jednak postać Józefa Hallera odegrała w tym procesie również nietuzinkową rolę. Ten ziemianin z Galicji pierwszą legionową sławą okrył się w czasie walk w Karpatach. Dziś wyruszymy w Gorgany (jedno z karpackich pasm na zachodzie Ukrainy), aby poszukać śladów tych dawnych wydarzeń.

Zacznijmy od historii. Jesienią 1914 r. Karpaty stały się areną zaciekłych walk. Rosjanie wdarli się w górskie doliny, zagrażając przebiciem się na Nizinę Węgierską. Wówczas dowództwo austrowęgierskie rzuciło do walki wszystkie rezerwy, wśród których był również Wschodni Legion sformowany z polskich ochotników przez Józefa Hallera. Legioniści w ciągu kilku dni morderczego górskiego marszu, staczając po drodze liczne potyczki z rosyjskimi patrolami, przeprawili się przez przełęcz Rogodze Wielkie (później nazwę zmieniono na Przełęcz Legionów) i dotarli w rejon leżącej po galicyjskiej stronie wsi Rafajłowa. Zbudowana następnie tym szlakiem przez polskich saperów droga umożliwiła wojskom austriackim przejście na północne stoki Karpat i podjęcie ofensywy. Szybko wyparto wojska nieprzyjaciela, posuwając się kilkadziesiąt kilometrów w głąb doliny Bystrzycy. Legionistom udało się utrzymać Rafajłową przez dłuższy czas i przywrócić funkcjonowanie cywilnych instytucji: kolei, poczty i telefonu. Ze względu na brak w tym czasie państwowości polskiej, miejscowość zyskała szczególny status „Rzeczypospolitej Rafajłowskiej”. Polacy stacjonowali tu do marca 1915 r., kilkakrotnie stawiając odpór atakującym Rosjanom. Na bazie tych jednostek potem w Kołomyi została sformowana słynna II Brygada Legionów Polskich – zwana Żelazną Karpacką Brygadą.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Dziś na próżno szukać Rafajłowej, po wojnie nazwę miejscowości zmieniono na Bystrica. Nie ma też kościółka, gdzie w Polsce międzywojennej odprawiano rocznicowe nabożeństwa w intencji poległych legionistów. Na jego fundamentach stoi nowa drewniana cerkiewka. Na szczęście przetrwał niewielki cmentarz z zachowanym Pomnikiem Legionistów. Tuż obok, niejako dla zrównoważenia „polskiego monumentu”, usypano banderowski kopiec. Znacznie gorszy los spotkał pomnik stojący w centrum wsi, przy dawnym budynku sztabu. W czasach sowieckich zdarto z niego polskie napisy i dolepiono czerwoną gwiazdę. Pozostała, popadająca w ruinę, także słynna Hallerówka, o którą w trakcie bitwy w styczniu 1915 r. toczono zażarte boje. Nie ma natomiast śladu po słynnej przedwojennej karczmie Izaaka Wundermana, gdzie przyrządzano genialne pstrągi, tzw. „wunderpstrągi”. Musiał być to faktycznie wielki przysmak, bo jeszcze długo po wojnie miał je wspominać sam generał Haller.

Reklama

Kolejna miejscowość wzdłuż biegu rzeki to Zielona, są tu obecnie trzy cmentarze. Mieszkańcy określają je jako stary, nowy i austriacki. Dla nas interesujący jest właśnie ten trzeci, położony w środku wsi naprzeciwko cerkwi. Wśród współczesnych grobów można tam znaleźć pomnik – obelisk, gdzie da się jeszcze odczytać napis: „Bohaterom Żelaznej Brygady poległym w latach 1914-1915. Cześć ich pamięci!”. Warto wybrać się też na Przełęcz Legionów, przez którą w okresie międzywojennym przebiegała granica państwa polskiego z Czechosłowacją. Stoi tu nadal krzyż na kamiennym postumencie ustawiony w latach 30. XX wieku, upamiętniający legionowy czyn.

Za tydzień zabierzemy Państwa na Białoruś, gdzie w Bobrujsku walczył pod dowództwem gen. Dowbora-Muśnickiego I Korpus Polski na Wschodzie.

***

Przewodniki po Kresach
Więcej o szlaku bojowym polskich Legionów w Karpatach, a także o innych wydarzeniach z kart polskiej historii zapisanej na Kresach Wschodnich Rzeczpospolitej znaleźć można w cyku przewodników historycznych autorów artykułu Magdy i Mirka Osip-Pokrywka „Polskie ślady na: Ukrainie, Białorusi oraz Litwie i Łotwie” wydanych nakładem Wydawnictwa BOSZ.

2018-08-01 10:33

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Paczka dla Ukrainy

Paczki z pomocą na Ukrainę można bezpłatnie wysyłać do końca marca br., co umożliwia Poczta Polska. Akcja, którą zainicjował Caritas, odbywa się pod hasłem: „Paczka dla Ukrainy”.

CZYTAJ DALEJ

Msza św. Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek rozpoczyna obchody Triduum Paschalnego

2024-03-28 07:18

[ TEMATY ]

Wielki Czwartek

Karol Porwich/Niedziela

Mszą Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek rozpoczynają się w Kościele katolickim obchody Triduum Paschalnego - trzydniowe celebracje obejmujące misterium Chrystusa ukrzyżowanego, pogrzebanego i zmartwychwstałego. Liturgia tego dnia odwołuje się do wydarzeń w Wieczerniku, kiedy Jezus ustanowił dwa sakramenty: kapłaństwa i Eucharystii.

Liturgista, ks. prof. Piotr Kulbacki z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego powiedział PAP, że część pierwsza Triduum - misterium Chrystusa ukrzyżowanego - rozpoczyna się Mszą Wieczerzy Pańskiej (Wielki Czwartek) i trwa do Liturgii na cześć Męki Pańskiej (Wielki Piątek). Po tej liturgii rozpoczyna się dzień drugi - obchód misterium Chrystusa pogrzebanego, trwający przez całą Wielką Sobotę. Nocna Wigilia Paschalna rozpoczyna trzeci dzień - misterium Chrystusa zmartwychwstałego – obchód trwający do nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania.

CZYTAJ DALEJ

Franciszek podczas Mszy Krzyżma do kapłanów: musimy być wolni od surowości i oskarżeń, od egoizmu i ambicji!

2024-03-28 10:38

[ TEMATY ]

papież Franciszek

PAP/EPA/GIUSEPPE LAMI

Do postrzegania życia i powołania w perspektywie całej przeszłości i przyszłości oraz odkrycia na nowo potrzeby adoracji i bezinteresownej, spokojnej i przedłużonej modlitwy serca - zachęcił Franciszek w Wielki Czwartek podczas Mszy Krzyżma w watykańskiej Bazylice św. Piotra. Papież wskazał na potrzebę skruchy, która jest nie tyle owocem naszej sprawności, lecz łaską i jako taka musi być wyproszona na modlitwie.

HOMILIA OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję