Reklama

Zarys historii parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Grodzisku k. Siemiatycz

Niedziela podlaska 28/2004

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W dokumentach z XV/XVI w. nazwa tej wsi brzmiała Horodyszcze lub Hrodziscze. W sobotę przed świętem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, czyli 4 września 1434 r. wielki książę litewski Zygmunt Kiejstutowicz (1360-1440) nadał rycerzowi Pretorowi (zm. przed 1442) z Brześci (ziemia czerska), dziedzicowi Korczewa (1401-1416), późniejszemu staroście drohickiemu (1414), rozległe dobra w ziemi drohickiej, które obejmowały również wieś Grodzisk. W 1451 r. Grodzisk wszedł w skład nowo utworzonej parafii w Ostrożanach (wcześniej należał do parafii perlejewskiej). Wieś ta była w posiadaniu rodziny Korczewskich do końca lipca 1522 r., kiedy to wnuczka wspomnianego Pretora - Zofia z Korczewskich (1505-1545) żona Stanisława Hlebowicza (zm. 1513), wojewody połockiego (1505-1513), zapisała tę wieś swemu synowi Mikołajowi Hlebowiczowi zwanemu „Durny” (zm. 1555). W 1554 r. właścicielem Grodziska był Adam Kosiński hr. Rawicz z Lisowa (zm. 1574), pisarz ziemski drohicki (1554-1569), a po nim - jego syn Jan (zm. przed 25 czerwca 1588), pisarz ziemski drohicki (1569-1588) i córka Katarzyna (zm. 1607).
W 1653 r. majątek w Grodzisku przeszedł w ręce konwertyty z kalwinizmu - Gotharda Wilhelma hr Butlera (1598-1661), dworzanina króla Jana II Kazimierza Wazy (1548-1668), podkomorzego koronnego (1654-1661) oraz jego żony (od 1638) kasztelanowej podlaskiej Konstancji Wodyńskiej z Wodynia (zm. 27 maja 1682), która była damą dworską żony wspomnianego władcy królowej Ludwiki Marii Gonzaga (1611-1667). 12 maja 1709 r. ich wnuk - Marek Antoni hr Butler (zm. 1737), starosta preński i drohicki (1708) ufundował tutaj unicką cerkiew pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i uposażył proboszcza dwoma włókami ziemi. Budowę wspierał przypuszczalnie ówczesny dzierżawca Grodziska Wiktoryn Kuczyński (1668-1737), podkomorzy drohicki (1713-1730). Do użytku została ona oddana w 1715 r. Funkcję proboszcza „jeszcze nowej” świątyni w 1726 r. pełnił ks. Bazyli Groczkowski vel Greczkowski (prob. 1709-1739). W jego czasach kolatorem kościoła był kolejny dziedzic wsi (od 1737) - Aleksander Łukasz Butler (1711-1783), wojski bielski (1735-1738) i starosta mielnicki (1739-1775). W XVIII w. wieś nosiła nazwę - Grodzisk Butlerski dla odróżnienia od Grodziska Biskupiego k. Sokołowa.
Kolejnym właścicielem Grodziska została generał wojsk koronnych Antoni hr. Ossoliński (zm. ok. 1783), starosta sulejowski (ok. 1771-1783)), poślubiając córkę wspomnianego Aleksandra Łukasza Buttlera - Rozalię. Od Antoniego Ossolińskiego ok. 1772 r. osadę nabył jego brat Aleksander (zm. 1804), starosta drohicki (1757-1774). On to 23 czerwca 1772 r. uzyskał przywilej na targi i jarmarki. Stąd też w tym okresie Grodzisk nazywano miasteczkiem. W 1790 r. wieś została przeniesiona z parafii Ostrożany do parafii Rudka.
W 1839 r., po skasowaniu unii przez rząd carski, świątynię unicką zamieniono na cerkiew prawosławną. Ówczesny duszpasterz unicki, ks. Stefan Budziłłowicz (zm. 25 czerwca 1857), który pełnił funkcję proboszcza w latach 1819-1839, został zmuszony do przyjęcia prawosławia. Kiedy w latach 1887-1891 wybudowano obok murowaną cerkiew prawosławną, były kościół unicki został zamknięty.
Po I wojnie światowej cerkiew został włączona w skład prawosławnej parafii pw. Opieki Matki Bożej w Czarnej Cerkiewnej. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. świątynię zwrócono katolikom i dokonano stosownej adaptacji. 11 listopada 1920 r. ks. Jerzy Matulewicz (1871-1927), biskup wileński (1918-1925) mianował ks. Ludwika Pogumirskiego (1875-1961) administratorem w Grodzisku (1921-1952). 5 marca 1923 r. katolicy odzyskali oficjalnie opustoszały, pounicki kościół, plebanię i beneficjum. Po kilku dniach, 17 marca tegoż roku wspomniany wyżej biskup wileński erygował parafię rzymskokatolicką.
Wkrótce po wkroczeniu wojsk sowieckich (10 kwietnia 1940) przybył do Grodziska duszpasterz prawosławny ks. Józef Zubowicz, który przemocą zajął pół katolickiej plebanii oraz 12 ha ziemi (do dzisiaj w rękach prawosławnych). Po nim, do 1942 r., zajmował pokoje ks. Jan Bortniczuk (zm. 1954). 7 maja 1942 r. spłonęła plebania i wszystkie budynki i wówczas ks. Ludwik Pogumirski musiał zamieszkać w Mierzynówce (dawniej Mirinowo). W czasie pobytu (1952-1955) ks. Bolesława Miłkowskiego (1910-1984) zostały zbudowane budynki gospodarcze. W maju 1962 r. ks. Władysław Siekierko (1909-1979), kolejny proboszcz grodziski (1962-1966), zakupił ze Strabli stare organy (z kościoła w Niemirowie), które złożył organmistrz Stanisław Sosnowski z Warszawy.
Warto zaznaczyć, że już w 1753 r. istniała na terenie parafii, we wsi Mierzynówka kaplica dworska (wcześniej filia Pobikier), wybudowana przez rodzinę Kuszlów.
10 września 1865 r. została ona zamknięta z polecenia (nr 13997/1865) generał-lejtnanta Konstantego von Kaufmana (1818-1882), dowódcy wojsk wileńskiego okręgu i gubernatora grodzieńskiego, kowieńskiego i wileńskiego (1865-1866) - w ramach represji za udział w powstaniu styczniowym miejscowego dziedzica Kacpra Zadornowskiego (1797-1869) i posługi sakramentalne świadczone tutaj unitom. W roku następnym, 13 września, kaplica dworska została skasowana.
W latach 1987-1990 zbudowano nowy, murowany kościół, staraniem ks. prał. Henryka Nowaka (prob. 1981-2003), według projektu inż. Andrzeja Adamczuka i inż. Stanisława Adama Piluta z Lublina. Poświęcenia kamienia węgielnego, które odbyło się 28 maja 1989 r., dokonał bp Władysław Jędruszuk (1918-1994), administrator apostolski diecezji pińskiej (1967-1991).
Nowy kościół konsekrował 4 listopada 1990 r. wspomniany bp Władysław Jędruszuk. Obok nowej świątyni stoi murowana plebania zbudowana w latach 1985-1987, staraniem ks. prał. Henryka Nowaka.

Reklama

Bibliografia: B. B. Goławska, Dzieje parafii Grodzisk w XX w., Drohiczyn 1994 (mps); T. Jaszczołt, Gmina Grodzisk k. Siemiatycz. Dzieje ziemi i mieszkańców, Grodzisk 2004; M. Kałamajska-Saeed (red.), Województwo Białostockie. Siemiatycze. Drohiczyn i okolice (Katalog Zabytków w Polsce, t. XII z. 1), Warszawa 1996; J. Pyzia, Grodzisk. Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Białystok 1984 (mps).

Kaplice

Siemiony - drewniana kaplica dojazdowa pw. św. Marii Goretti, zbudowana w latach 1982-1984, staraniem ks. prał. Henryka Nowaka. Jej poświęcenia dokonał 7 października 1984 r. bp Władysław Jędruszuk.

Porządek Mszy św.:
- niedziele i święta:
- kościół parafialny: 9.30, 11.30
- kaplica w Siemionach: 13.15
- święta nie będące dniami wolnymi od pracy:
- kościół parafialny: 9.30, 17.00 (od 1 maja do 30 września - 18.00)
- kaplica w Siemionach: 11.30
Odpust w parafii: św. Andrzeja Boboli (niedziela po 16 maja); Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny - 15 sierpnia
Nabożeństwo adoracyjne: piątek - niedziela po 16 maja
Księgi metrykalne:
Księgi Chrztów: od 1930 r. (1921-1945 w Urzędzie Gminy)
Księgi Małżeństw: od 1948 r.
Księgi Zmarłych: od 1948 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2004-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Jasna Góra: młodzi diakoni słowa Bożego - etap diecezjalny konkursu biblijnego

2024-04-18 17:13

[ TEMATY ]

Jasna Góra

konkurs biblijny

BPJG

- By być nie specjalistą od Biblii, ale diakonem słowa Bożego, czyli jego sługą, żyć w jego rytmie, obrać je za program życia i głosić innym, bo tylko tak stajemy się chrześcijanami - zachęcał młodych uczestników Ogólnopolskiego Konkursu Wiedzy Biblijnej bp Andrzej Przybylski. Konkurs z udziałem uczniów szkół ponadpodstawowych arch. częstochowskiej rozpoczęła Msza św. na Jasnej Górze. To 28. edycja organizowana przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”. Dziś, w trwającym Tygodniu Biblijnym, w całej Polsce odbył się etap diecezjalny.

Po Mszy św. w Sali Papieskiej najpierw uczniowie przystąpili do części pisemnej wyłaniającej siedmiu finalistów, a po niej miała miejsce część ustna, która wskazała zwycięzców.

CZYTAJ DALEJ

Farmaceuci i lekarze do MZ: recepta na pigułkę "dzień po" wymaga zgody rodziców

2024-04-18 07:09

[ TEMATY ]

Pigułka „dzień po”

Adobe Stock

Farmaceuci, lekarze i położne ostrzegają Ministerstwo Zdrowia, że wystawianie recept farmaceutycznych na pigułkę "dzień po" osobom niepełnoletnim bez zgody rodzica może być niezgodne z prawem. Są też przeciw "sprowadzaniu zawodów medycznych do roli usługodawców, a pacjentów do roli klientów".

Od 1 maja tzw. pigułka "dzień po" ma być dostępna dla osób powyżej 15. roku życia na receptę farmaceutyczną. Usługa będzie realizowana w aptekach, które zgłoszą akces do programu Ministerstwa Zdrowia i podpiszą w tej sprawie umowę z NFZ.

CZYTAJ DALEJ

Francja: kościół ks. Hamela niczym sanktuarium, na ołtarzu wciąż są ślady noża

2024-04-18 17:01

[ TEMATY ]

Kościół

Francja

ks. Jacques Hamel

laCroix

Ks. Jacques Hamel

Ks. Jacques Hamel

Kościół parafialny ks. Jacques’a Hamela powoli przemienia się w sanktuarium. Pielgrzymów bowiem stale przybywa. Grupy szkolne, członkowie ruchów, bractwa kapłańskie, z północnej Francji, z regionu paryskiego, a nawet z Anglii czy Japonii - opowiada 92-letni kościelny, mianowany jeszcze przez ks. Hamela. Wspomina, że w przeszłości kościół często bywał zamknięty. Teraz pozostaje otwarty przez cały dzień.

Jak informuje tygodnik „Famille Chrétienne”, pielgrzymi przybywający do Saint-Étienne-du-Rouvray adorują krzyż zbezczeszczony podczas ataku i całują prosty drewniany ołtarz, na którym wciąż widnieją ślady zadanych nożem ciosów. O życiu kapłana męczennika opowiada s. Danièle, która 26 lipca 2016 r. uczestniczyła we Mszy, podczas której do kościoła wtargnęli terroryści. Jej udało się uciec przez zakrystię i powiadomić policję. Dziś niechętnie wraca do tamtych wydarzeń. Woli opowiadać o niespodziewanych owocach tego męczeństwa również w lokalnej społeczności muzułmańskiej.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję