Reklama

"Pokłon pasterzy" Zurbarána

Niedziela Ogólnopolska 51/2002

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Na pierwszej stronie Niedzieli prezentujemy Pokłon pasterzy (1638) - dzieło Francisca de Zurbarána (1598-1664), jednego z najznamienitszych przedstawicieli hiszpańskiego "złotego wieku" w malarstwie. Obraz powstał na zamówienie Zakonu Kartuzów i jest jednym z zespołu malowideł przeznaczonych jako nastawa ołtarzowa gigantycznych rozmiarów, mierząca 15m x 6m.
Obrazy tworzące nastawę, niestety, uległy w późniejszym czasie (XIX wiek) rozproszeniu po kolekcjach Europy.
Wielki mistrz hiszpański Zurbarán opisuje święte wydarzenie Narodzenia Pańskiego językiem swojego kraju i swojej epoki. Jest to scena wielofiguralna, wielopłaszczyznowa, gdzie mistycyzm splata się z realistyczną formą. Maryja pochyla się nad Dzieciątkiem, które jaśnieje blaskiem i spoczywa na białym gieźle, okrywającym sianko. Dzieciątko adorują przedstawieni realistycznie pasterze, a wśród nich bardzo charakterystyczna dziewczynka, o rysach zgrubiałych i twardych - dziecko z hiszpańskiego ludu. Uśmiechnięta, przysiadła na pierwszym planie z koszem białych jajek, obok glinianego dzbana, pewnie z mlekiem. Dziewczynka reprezentuje serie typów malowniczych, ludowych, które w XVII wieku stały się ulubionym motywem kompozycji malarskich w Hiszpanii, we Włoszech i na całym świecie. (Za kolebkę tych interesujących tendencji w plastyce XVII wieku uchodzi Neapol). Wielcy Hiszpanie XVII wieku ulegają przemożnemu wpływowi sztuki Caravaggia, który nie bał się malować realistycznie scen religijnych o treściach mistycznych, np. Złożenie do grobu - najlepsze dzieło malarza, ze zbiorów Watykańskich, wystawiane w Polsce w 1996 r. Malarzem, który utrwalił i poszerzył wpływ Caravaggia w Hiszpanii, był Josč de Ribera (1591-1652). Osiadły w Neapolu, zetknął się tam ze sztuką Włocha. Francisco Zurbarán był uczniem caravaggionisty Ribery.
Zurbarán w scenie Pokłonu pasterzy na pierwszym planie, po prawej stronie, przedstawia białego baranka - symbol ofiary Chrystusa. W tej radosnej scenie Narodzenia jest to przypomnienie Męki i Śmierci. A przecież można by myśleć, że to serdeczny dar pasterzy, złożony Panu. Tuż za Maryją, po lewej stronie, widzimy wytworne, śpiewające i grające anioły. Malarz - mistrz zaprasza je tu, na ziemię, między pasterzy i nas.
Nad pejzażem z antycznymi ruinami, już na niebie, subtelny anioł w koralowej szacie gra na harfie, a plejada małych, nagich aniołków śpiewa, zerkając do otwartego śpiewnika.
Scena Pokłonu pasterzy utrzymana jest w łagodnym kolorycie i dość miękkim światłocieniu jak na linearny styl artysty. Pamiętając Caravaggia, wydobywa jednak postaci światłem z panującego cienia. To światło artysta koncentruje na Nowonarodzonym. Maryja pochyla się nad Dzieciątkiem, a my razem z pasterzami i aniołami oddajemy pokłon objawionemu Bogu, radując się w sercach.
W Polsce można podziwiać jedno z arcydzieł światowych Francisca de Zurbarána - Madonnę Różańcową adorowaną przez Kartuzów, która znajduje się w Poznaniu w zbiorach Muzeum Narodowego. Rdzeniem tej pięknej kolekcji sztuki hiszpańskiej jest historyczna kolekcja Atanazego hr. Raczyńskiego (1788-1874), kolekcjonera i znawcy malarstwa, pruskiego ambasadora w Lizbonie i Madrycie.
Najwspanialsze obiekty w tym zespole stanowią dzieła ze "złotego okresu" malarstwa hiszpańskiego - z epoki baroku: dzieła Josč de Ribery, Antonia Peredy, Francisca de Zurbarána Madonna Różańcowa. Nieżyjący już historyk sztuki Ksawery Piwocki tak pisał o tym obrazie: "Na tronie unoszonym przez wieniec główek anielskich siedzi młodziutka Madonna, trzymając na kolanach Dzieciątko, które opiera rękę na potężnym globie. W tle za nią jasny przestwór nieba, widoczny zza konwencjonalnych i bardzo realistycznych zwisów kotar. Ujęta jest plastycznie, a szeroko rozstawione jej kolana podkreślają masywną bryłę postaci. Ze stopni tronu opada bogata makata, stanowiąca łącznik między sferą Marii a grupą klęczących w zachwyceniu mnichów. Klęczą oni na realnej ziemi, usłanej pracowicie malowanymi kwiatami, głowami zaś sięgają niemal w pobliże Boskiego Majestatu. Każdy kształt ujęty jest ostro i modelowany kontrastowo, jak przystało na ucznia caravaggionisty. Wszystko jest równie realne: zaświaty i kwiaty, wiszące z nieba kotary, dywan i zapatrzone w Marię twarze mnichów. Zdumiewający realizm tej sceny miarkowany jest jedynie tradycyjnym układem kompozycyjnym".
Sztuka Zurbarána, niezwykłego artysty współpracującego ze światem zakonnym okresu kontrreformacji, powściągliwa, surowa, realistyczna i mistyczna zarazem - ciągle fascynuje odbiorców.

PS
Dzieła innego wielkiego Hiszpana - Pabla Picassa (1881-1973), goszczą w Warszawie na ogromnej wystawie w Muzeum Narodowym od 26 listopada 2002 r. do 7 lutego 2003 r.
J. W.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Franciszek podczas Mszy Krzyżma do kapłanów: musimy być wolni od surowości i oskarżeń, od egoizmu i ambicji!

2024-03-28 10:38

[ TEMATY ]

papież Franciszek

PAP/EPA/GIUSEPPE LAMI

Do postrzegania życia i powołania w perspektywie całej przeszłości i przyszłości oraz odkrycia na nowo potrzeby adoracji i bezinteresownej, spokojnej i przedłużonej modlitwy serca - zachęcił Franciszek w Wielki Czwartek podczas Mszy Krzyżma w watykańskiej Bazylice św. Piotra. Papież wskazał na potrzebę skruchy, która jest nie tyle owocem naszej sprawności, lecz łaską i jako taka musi być wyproszona na modlitwie.

MSZA KRZYŻMA
HOMILIA OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA

CZYTAJ DALEJ

Francja: wyjątkowa Wielkanoc z rekordową liczbą nowych katolików

2024-03-26 18:40

[ TEMATY ]

Francja

twitter.com

Kościół we Francji przygotowuje się w do wyjątkowej Wielkanocy z kolejną rekordową liczbą katechumenów. Choć dokładne dane nie zostały jeszcze ogłoszone, to szacuje się, że chrztów dorosłych będzie w tym roku o co najmniej 30 proc. więcej. To prawdziwa epidemia, a raczej niespodziewany cudowny połów - przyznaje ks. Pierre-Alain Lejeune, proboszcz z Bordeaux.

Zauważa, że wszystko zaczęło się półtora roku temu, kiedy do jego parafii zgłosiło się w sprawie chrztu kilkadziesiąt osób, tak iż obecnie ma osiem razy więcej katechumenów niż dwa lata temu. Początkowo myślał, że to przejaw dynamizmu jego parafii. Szybko jednak się przekonał, że nie jest wyjątkiem. Inni proboszczowie mają ten sam «problem», są przytłoczeni nagłym napływem nowych katechumenów.

CZYTAJ DALEJ

Całun Turyński – badania naukowe potwierdzają, że nie został wyprodukowany

2024-03-28 22:00

[ TEMATY ]

całun turyński

Adobe.Stock

Całun Turyński

Całun Turyński

W Turynie we Włoszech zachowało się prześcieradło, w które według tradycji owinięto ciało zmarłego Jezusa - Święty Całun. W ostatnich latach tkanina ta została poddana licznym, nowym badaniom naukowym. Rozmawialiśmy o tym z prof. Emanuelą Marinelli, autorką wielu książek na temat Całunu - niedawno we Włoszech ukazała się publikacja „Via Sindonis” (Wydawnictwo Ares), napisana wspólnie z teologiem ks. Domenico Repice.

- Czy może pani profesor wyjaśnić tytuł swojej nowej książki „Via Sindonis”?

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję