Dysponujemy dużą liczbą relacji pielgrzymów, którzy odbyli wędrówkę do grobu apostoła św. Jakuba Starszego w hiszpańskiej Composteli. Podkreślają oni piękno przebytej drogi i głębokie przeżycia duchowe pozostające na zawsze w pamięci pątników. Niekiedy nawet zmieniające ich życie, zapoczątkowujące wiarę lub powrót do niej.

Zgadzam się, tak jest istotnie. Miałem bowiem szczęście pielgrzymować Camino de Santiago, czyli Drogą św. Jakuba we wrześniu 1987 r. W towarzystwie współpątnika Marka Okonia pokonałem wówczas dystans 670 km od miejscowości Villatuerta do katedry w Santiago, gdzie zgodnie z przekazem spoczywają doczesne szczątki Apostoła. Rok 1987 to czas, gdy nasze pielgrzymowanie przebiegało jeszcze w warunkach kameralnych, bowiem tego roku w prowadzonych statystykach archiwum katedry w Santiago de Compostela zanotowano niespełna 3 tys. osób. W tymże roku Rada Europy uznała Drogę św. Jakuba pierwszym szlakiem kulturowym Europy (w październiku 1987 r. rozpoczęła się jego budowa, natomiast oficjalne przyznanie tytułu nastąpiło 16 czerwca 2004 r.). Później z roku na rok liczba pielgrzymów wzrastała, szczególnie w tzw. Roku Świętym (to taki rok, gdy 25 lipca wypada w niedzielę). Od roku 2006 przekracza już zawsze liczbę 100 tys. pielgrzymów, a rekordowym był Rok Święty 2010, gdy było ich ponad 272 tys. Niebagatelną rolę w ponownym „odkryciu” dróg do Composteli odegrał Jan Paweł II, pielgrzymując tam dwukrotnie w 1982 i 1989 r. (IV Światowy Dzień Młodzieży). Zaś w latach dziewięćdziesiątych XX wieku Droga pielgrzymkowa została wpisana na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

I ja pamięcią powracałem do dni przeżytych na Drodze, interesując się jej problematyką. W późniejszych latach w Monachium zachodziłem do tamtejszej księgarni Herdera i z podziwem patrzyłem na wielojęzyczną literaturę - wspomnienia, relacje, przewodniki i mapy - dotyczącą Drogi, zajmowały zwykle dwie spore półki. U nas tego typu pozycji na rynku księgarskim jeszcze nie było. W 2008 r. uczestniczyliśmy z Markiem Okoniem w Krakowie w pierwszej ogólnopolskiej konferencji pt. „Drogi św. Jakuba w Polsce. Stan badań i organizacja”. Jej inicjatorem był prof. Antoni Jackowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego, najwybitniejszy w kraju badacz turystyki religijnej. Naukowcy i działacze stowarzyszeń regionalnych wymieniali się informacjami o polskim dorobku w zakresie badań naukowych i podejmowanymi działaniami organizacyjnymi związanymi z tworzeniem szlaków w różnych regionach Polski. W tym czasie zaistniały już w kraju następujące Drogi Jakubowe: powstała jako pierwsza w 2005 r. Dolnośląska (Głogów - Zgorzelec), Droga Polska (Olsztyn - Toruń), Małopolska (Sandomierz - Kraków), Wielkopolska (Gniezno - Głogów), Szlak Piastowski (Mogilno - Gniezno), Lubuska (Murowana Goślina - Słubice). Na północy była Droga Lęborska (Sianowo - Łeba).

Marek Okoń, wybitny znawca dziejów kościelnych ziemi wkrzańskiej, na podstawie obiektów sakralnych i przedreformacyjnych źródeł pisanych na wspomnianej konferencji referował przebieg drogi wkrzańskiej tak, jak przebiegała ona w średniowieczu. Liczyła ona ok. 130 km, pokonywano ją w 6 dni. Rozpoczynała się ona przy szczecińskim kościele pw. św. Jakuba (dzisiejszej bazylice) i przez Löknitz - Pasewalk - Prenzlau - Boitzenburg - Templin wiodła do Zehdenick. Mnie zaś zdumiewała dołączona do towarzyszącego konferencji wydawnictwa opracowana przez Franciszka Mroza mapa, zawierająca istniejące i projektowane drogi. Był wprawdzie na niej Szczecin, ale poza przebiegiem projektowanej Drogi Północnej, prowadzącej do Świnoujścia (by tam połączyć się z Via Baltica, najdłuższą niemiecką drogą liczącą 780 km). Budziła się we mnie obawa, czy i tym razem nie wykorzystamy swojej szansy. Jestem bowiem zdania, że Zachodniopomorskie nie wykorzystuje w pełni swego potencjału drzemiącego w szlakach kulturowych, pozostając w ich tworzeniu w tyle za innymi regionami. Jak choćby nie tworząc „Szlaku misji chrystianizacyjnej św. Ottona z Bambergu”, którego powołanie często postulujemy na naszych łamach.

Na szczęście inicjatywa zrodzona w środowisku lęborskim rewitalizacji Szlaku Jakubowego objęła w 2010 r. całość terenów położonych na południowych brzegach Morza Bałtyckiego. Do reaktywacji Drogi przystąpiło dziewięciu partnerów z trzech krajów: Polski, Niemiec i Litwy (szlak będzie miał początek w mieście Kretinga na Litwie). Partnerzy z naszego regionu to Województwo Zachodniopomorskie i Fundacja „Szczecińska”. Koordynują projekt z Wydziału Turystyki, Gospodarki i Promocji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego Bożena Wołowczyk, a Fundacji jej prezes ks. Paweł Ostrowski. Źródło finansowania znaleziono w Programie Europejskiej Współpracy Terytorialnej „Południowy Bałtyk”. Na „Rewitalizację Europejskiego Szlaku Kulturowego na obszarze Południowego Bałtyku - Pomorska Droga Świętego Jakuba” na lata 2011-2013 ze środków Unii Europejskiej otrzymano dofinansowanie w wysokości 1 066 298 euro (85% kosztów). Trudnego zadania inwentaryzacji obiektów sakralnych i innych atrakcji turystycznych na przyszłej trasie Pomorskiej Drogi Świętego Jakuba oraz ich waloryzacji dokonali w 2011 r. Tomasz i Małgorzata Dudowie. W celach inwentaryzacyjnych przejechali w terenie ok. 1750 km. Zinwentaryzowali wówczas ponad 300 obiektów. Wśród nich było 105 obiektów sakralnych, 150 innych obiektów historyczno-kulturowych i 50 obiektów przyrodniczych. Dobrze, że pracę tę, która posłużyła do opracowania przebiegu szlaku, powierzono osobom, którzy znają z doświadczenia trudy pielgrzymich dróg. To im Szczecińska Piesza Pielgrzymka na Jasną Górę zawdzięcza wydany w 2010 r. przewodnik turystyczny „Szlakiem Szczecińskiej”.