Wprowadzenie

1. Tradycyjnie w I Niedzielę Adwentu, czyli 1 grudnia br. rozpoczniemy nowy rok duszpasterski. Zgodnie z postanowieniem Konferencji Episkopatu Polski zacznie się realizacja nowego cyklu programu duszpasterskiego obejmującego lata 2013-2017. Cykl ten opatrzono następującym hasłem: „Przez Chrystusa, z Chrystusem, w Chrystusie, przez wiarę i chrzest do świadectwa”.

Po trzech latach wprowadzania w życie poszczególnych wspólnot parafialnych programu skoncentrowanego na przeżywaniu Kościoła jako domu i szkoły komunii, obecnie podejmowany program duszpasterski będzie miał jako główny cel ożywienie i pogłębienie duchowości chrzcielnej wiernych.

Pierwszy rok 2013/2014 nowego czteroletniego programu opatrzono następującym hasłem: „Wierzę w Syna Bożego”. Tak ujęte hasło nawiązuje do głównych założeń kończącego się Roku Wiary, który – wedle słów Benedykta XVI – był zaproszeniem wszystkich chrześcijan „do autentycznego i nowego nawrócenia do Pana, jedynego Zbawiciela świata” (Benedykt XVI, Porta Fidei, n. 6). Takie nawrócenie możliwe jest tylko wówczas, gdy człowiek uwierzy, że Jezus Chrystus – jedyny Zbawiciel Świata – jest Synem Bożym.

Obecnie akcent zostanie położony na kerygmacie, czyli na zbawczym przesłaniu zawartym w Biblii, głoszącym obietnicę zbawienia dokonanego przez mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Świadome przyjęcie tej obietnicy domaga się ze strony uczniów Jezusa pogłębionej wiary i przemiany życia.

Należy przypomnieć, że bł. Jan Paweł II w programie przygotowań do uroczystych obchodów Roku Millenijnego postanowił, że w pierwszym roku tych przygotowań, to znaczy w 1997 r. „tematem refleksji będzie... Chrystus, Słowo Ojca, które stało się człowiekiem za sprawą Ducha Świętego. Należy bowiem zwrócić uwagę na wybitnie chrystologiczny charakter Jubileuszu, podczas którego będziemy świętować Wcielenie Syna Bożego, tajemnicę zbawienia dla całego rodzaju ludzkiego” (Jan Paweł II, Tertio Millennio Adveniente, n. 40). Ogólny temat tego roku brzmiał: „Jezus Chrystus, jedyny Zbawiciel Świata, wczoraj, dziś i na wieki” (tamże). Wydaje się, że w realizacji naszego programu duszpasterskiego warto będzie przypomnieć i na nowo przemyśleć wskazania, jakie Ojciec Święty udzielał wszystkim wiernym zatroskany o to, aby właściwie przygotowali się do owocnego przeżywania Roku Millenijnego.

2. W przeżywaniu nowego roku duszpasterskiego towarzyszyć nam będzie świeca jako symbol Chrystusa Światłości świata. Znak ten towarzyszy chrześcijaninowi od chwili przyjęcia sakramentu chrztu, to znaczy od momentu, w którym został włączony do społeczności wierzącej w prawdę, że Chrystus jest prawdziwym Synem Bożym, aż do przekroczenia progu wieczności, w której ujrzy Go „twarzą w twarz” (1 Kor 13, 12).

Duszpasterskie priorytety wskazane w programie ogólnopolskim

3. Ogólnopolski program duszpasterski na lata 2013/2014 wyznacza trzy następujące priorytety:
– propagowanie Biblii jako słowa Bożego, podkreślanie jej ważności w codziennym życiu chrześcijanina oraz pogłębianie jego duchowości w oparciu o lekturę Biblii;
– podjęcie preewangelizacji i głoszenie rekolekcji kerygmatycznych pomagających wiernym znalezienie swojego miejsca w różnych wspólnotach kościelnych;
– rozszerzenie i pogłębienie katechezy rodziców i chrzestnych przed chrztem dziecka.

a) Słowo Boże

4. W Komentarzu do Księgi proroka Izajasza św. Hieronim napisał:

„Spełniam to, co mi zostało polecone, posłuszny przykazaniu Chrystusa mówiącego: «Badajcie Pisma» oraz: «Szukajcie, a znajdziecie»; bo nie chcę usłyszeć tego, co On powiedział Żydom: «Jesteście w błędzie, nie znając Pisma ani mocy Bożej». Apostoł Paweł napisał, że Chrystus jest mocą i mądrością Bożą; otóż ten, kto nie zna Pisma, nie zna mocy i mądrości Bożej. A zatem nieznajomość Pisma jest nieznajomością Chrystusa”. (Liturgia Godzin, tom IV: 30 września, str. 1226-1227).

Ważnym zadaniem w nowym roku duszpasterskim będzie pogłębienie znajomości Pisma Świętego przez wiernych. Skuteczną pomocą w tym względzie może być:
– głoszenie homilii posiadających przede wszystkim charakter kerygmatyczny;
– wspólne czytanie i medytacja Pisma Świętego organizowana dla kapłanów w dekanatach (np. w ramach dnia skupienia) lub w parafiach, w których pracuje większa liczba księży;
– zorganizowanie w parafiach skupień biblijnych w okresie Adwentu, Wielkiego Postu (oczywiście niezależnie od rekolekcji) lub comiesięcznych, jeśli będzie to możliwe;
– przywrócenie w parafiach, zwłaszcza miejskich, nabożeństwa zwanego „Godzina Biblijna”;
– powoływanie kręgów biblijnych w tych parafiach, w których do tej pory takowych nie ma, a także w rozmaitych duszpasterstwach ogólnodiecezjalnych, np. nauczycieli i wychowawców, osób niepełnosprawnych, itp.;
– wprowadzenie do programu regularnych spotkań formacyjnych wszystkich zespołów i grup parafialnych wspólnej lektury wybranego fragmentu Pisma Świętego, a następnie krótka jego medytacja, zakończona konkretnym postanowieniem, jak poznanym Słowem Bożym żyć na co dzień;
– zachęcania wiernych do codziennej lektury Pisma Świętego;
– wyjaśnianie w homiliach istoty liturgii Słowa Bożego, jak chrześcijanin powinien uczestniczyć w tej Liturgii;
– zachęcanie dzieci i młodzieży do brania udziału w do tej pory proponowanych olimpiadach i konkursach o tematyce religijnej, a także organizowanie innych konkursów wiedzy o Biblii na różnych szczeblach edukacji szkolnej, a także dla dziecięcych i młodzieżowych grup parafialnych lub w ramach przygotowania w parafiach młodzieży do przyjęcia sakramentu bierzmowania.

b) Preewangelizacja

5. Najczęściej rozumie się preewangelizację jako dawanie świadectwa prawdziwie chrześcijańskiego życia, które skłania człowieka do stawiania sobie fundamentalnych pytań na temat wiary i życia. Istotnym celem preewangelizacji jest doprowadzenie człowieka do żywego zainteresowania Bogiem i chrześcijaństwem.

Wprawdzie „Dekret o działalności misyjnej Kościoła” Soboru Watykańskiego II nie posługuje się tym terminem, jednakże można w nr 11 i 12 tego dokumentu odczytać cztery istotne elementy preewangelizacji: obecność w świecie, świadectwo chrześcijańskiego życia, dialog z ludźmi dobrej woli i służba potrzebującym.

Jednym z najważniejszych etapów preewangelizacji jest odpowiedź na pytanie: kim jest dla mnie Jezus Chrystus? Św. Augustyn pouczał: „Jeśli Bóg jest na pierwszym miejscu w twoim życiu, to wszystko jest na właściwym miejscu, ale jeśli Bóg nie jest na pierwszym miejscu w twoim systemie wartości, to w twoim życiu jest bałagan”. Kiedy chrześcijanin prawdziwie uwierzy, że Chrystus jest Synem Bożym, wówczas umieści Go na pierwszym miejscu w swoim życiu, Jego nauka będzie najważniejszym punktem odniesienia w podejmowanych decyzjach i systemie wartości, jakimi będzie się kierował w swoim codziennym postępowaniu.

Chrześcijanin, który otworzył się na Dobrą Nowinę o zbawieniu dokonanym przez Chrystusa, będzie zdolny do dawania świadectwa o swojej wierze tam, gdzie jest obecny z racji swojej pracy, sytuacji życiowej, będzie bardziej otwarty na dialog z innymi na temat wiary i życia moralnego i bardziej wrażliwy na osoby znajdujące się w różnych potrzebach materialnych i duchowych.

Ten cel można osiągnąć przez przeprowadzenie w parafii rekolekcji kerygmatycznych, które mogą stać się pogłębieniem, a dla niektórych będą początkiem żywej wiary. Jednym z owoców takich rekolekcji może być włączenie się parafian do zespołów i grup istniejących w parafii, lub powołanie nowych.

c) Katecheza przed chrztem dziecka i katecheza dla dorosłych

6. Właściwym miejscem duszpasterstwa katechetycznego jest parafia. Nie można zatem ograniczyć się do organizowania katechezy w szkołach istniejących na jej terenie. Trzeba zatroszczyć się o to, aby w każdej parafii, poza katechezą przed chrztem dziecka, były różne formy katechezy sakramentalnej (np. przed I Komunią Świętą, bierzmowaniem) i katechezy dla dorosłych.

W ramach katechezy dla rodziców i chrzestnych przed chrztem dziecka należy:
– przypominać rodzicom, którzy zawarli sakrament małżeństwa, ich odpowiedź na pytanie duchownego, który błogosławił ich związek: Czy chcecie przyjąć i po katolicku wychować potomstwo, którym was Bóg obdarzy?
– uświadomić, że była to wspólna odpowiedź i wspólne zobowiązanie obojga stron, a zatem wychowanie dzieci w wierze jest ich wspólną misją, od której żadna ze stron i z żadnego powodu nie może się uchylać;
– pouczyć, że rodzice są pierwszymi i najważniejszymi katechetami i wychowawcami swoich dzieci – inne osoby: krewni, nauczyciele czy katecheci – mogą jedynie ich wspierać w katolickim wychowaniu potomstwa;
– wyjaśnić, że najlepszą metodą skutecznego wychowania religijno-moralnego jest własny przykład rodziców, w myśl zasady, którą w większości przypadków potwierdza doświadczenie życiowe: jacy rodzice, takie dzieci, jaka wiara rodziców – taka wiara dzieci;
– przypominać rodzicom, że ich osobista i wspólna modlitwa, uczestnictwo w niedzielnej i świątecznej Mszy św., jest nieodzowne do tego, aby mogli właściwie wypełnić swoje powołanie;
– zachęcić rodziców do otwartości na dar życia, uświadamiając ich o poważnym zagrożeniu bytu naszego narodu z powodu katastroficznej sytuacji demograficznej Polski i że postawa otwartości w tym względzie nie może być przede wszystkim uwarunkowana względami ekonomicznymi, ale jest owocem prawdziwej miłości macierzyńskiej i ojcowskiej;
– przypomnieć chrzestnym, dlaczego zostali dopuszczeni przez Kościół do pełnienia tej funkcji i zachęcić ich, aby w duchu wiary, a nie czysto po świecku traktowali tę funkcję, aby przy różnych okazjach nie tylko obdarowywali chrześniaków darami materialnymi, ale przede wszystkim duchowymi: modlitwą, Mszą św. zamówioną w ich intencji, Komunią św. przyjętą z myślą o nich.

Ważnym zadaniem duszpasterskim jest także prowadzenie w parafiach katechezy dla dorosłych. Pomocą może służyć Katechizm Kościoła Katolickiego, zwłaszcza część zatytułowana: „Wierzę w Jezusa Chrystusa, Syna Bożego Jednorodzonego” (422-682).

Duszpasterskie priorytety wynikające z potrzeb Kościoła Łódzkiego

7. Jak już stwierdziłem na wstępie, podstawowym celem obecnego programu duszpasterskiego jest wskazanie konkretnych działań, które pomogą wiernym przyjąć na nowo i ożywić osobistą wiarę w Syna Bożego, zapoczątkowaną i zakorzenioną w łasce chrztu świętego, zaangażować się w życie wspólnoty kościelnej (np. parafii) i odważnie dawać świadectwo o swej wierze w codziennym życiu.

Te podstawowe cele będą realizowane z uwzględnieniem aktualnych wyzwań duszpasterskich, które stoją przed Kościołem łódzkim. Opracowując nasz Program duszpasterski wzięliśmy pod uwagę następujące okoliczności:
– przygotowanie do kanonizacji bł. Jana Pawła II, która się odbędzie w Niedzielę Miłosierdzia 27 kwietnia przyszłego roku;
– dziękczynienie Kościoła łódzkiego za kanonizację planowane na Archidiecezjalne Święto Eucharystii 8 czerwca przyszłego roku;
– obchody 100-lecia bitwy łódzkiej przewidywane na 31 października 2014 r.;
– rozpoczęcie przygotowań do obchodów 1050. rocznicy chrztu Polski w 2016 r.,
– rozpoczęcie przygotowań do Światowych Dni Młodzieży w Krakowie pod koniec lipca 2016 r. i spodziewanej w tym czasie pielgrzymki papieża Franciszka do Polski.
W programie duszpasterskim, który będzie realizowany w naszej archidiecezji w roku 2013/2014, uwzględniono następujące priorytety wynikające z potrzeb Kościoła łódzkiego:

a) Troska o małżeństwo i rodzinę

8. Błogosławiony Jan Paweł II w adhortacji apostolskiej „Familiaris consortio” nauczał: „Przyszłość ludzkości idzie przez rodzinę” (n. 84). Nawiązując do tych słów, Papież Benedykt XVI przypomniał: „Rodzina oparta na małżeństwie jest «dziedzictwem ludzkości», fundamentalną instytucją społeczną; jest podstawową komórką i filarem społeczeństwa – dotyczy to zarówno wierzących, jak i niewierzących. Jest rzeczywistością, którą wszystkie państwa winny cenić jak najwyżej” (Przemówienie do uczestników sesji plenarnej Papieskiej Rady ds. Rodziny, wygłoszone 15 maja 2006 r.). Z powyższych wypowiedzi Magisterium Kościoła jasno wynika, że kondycja religijno-moralna rodziny nie jest wyłącznie ich prywatną sprawą. Słabość rodziny powoduje osłabienie całych grup społecznych. Nie można z nadzieją patrzeć w przyszłość ludzkości, naszej ojczyzny bez troski o trwałość małżeństw i rodzin.

Należyte przygotowanie nupturientów do zawarcia sakramentalnego związku małżeńskiego wymaga katechezy przedmałżeńskiej rozumianej jako swoistego rodzaju katechumenat. Katecheza ta – zwłaszcza przeprowadzona w pełnym wymiarze godzin – stanowi nie tylko okazję do tego, aby w świetle nauki Chrystusa nupturienci pogłębili swoją wiedzę o małżeństwie i rodzinie, ale także zostali przygotowani do wspólnotowego życia w rodzinie, do odpowiedzialności i współpracy, do kształtowania moralnych oraz religijno-społecznych postaw.

Poważnym wyzwaniem dla duszpasterzy są coraz liczniejsze – niestety – związki partnerskie, w których żyją katolicy. Należy zatem w katechezie, w homiliach i spotkaniach duszpasterskich z parafianami podejmować tę problematykę w sposób wyważony co do słów, ale jasny i zdecydowany co do meritum sprawy. Ważnym w tym względzie jest właściwe wychowanie w rodzinie katolickiej, od którego tak wiele zależy, jeśli chodzi o postawy i wybory moralne dzieci.

Wielkie zagrożenie dla należytego rozumienia rodziny, macierzyństwa i ojcostwa stanowi ideologia gender, którą otwarcie lub skrycie aprobują i promują pewne grupy społeczne, partie polityczne i instytucje państwowe. Wobec powyższego duszpasterze i katecheci powinni uświadamiać młodzież i dorosłych katolików o tych zagrożeniach i zachęcać rodziców do tego, aby interesowali się, jaki model wychowania seksualnego proponują szkoły, do których uczęszczają ich dzieci, a w razie potrzeby, aby stanowczo wyrażali swój protest przeciw wychowywaniu dzieci niezgodnym z ich przekonaniami.

Skuteczne wsparcie dla rodziców w należytym wypełnianiu ich powołania stanowią katolickie media. Media te nie tylko mogą przyczynić się do lepszego poznania wiary katolickiej, ale mogą rodzicom służyć pomocą i radą w rozwiązywaniu problemów pojawiających się zarówno w relacjach ze współmałżonkiem, a także w ich relacjach z dziećmi.

Ważną pomoc w pogłębianiu, odnawianiu, a niekiedy także odbudowywaniu miłości małżeńskiej mogą stanowić rekolekcje organizowane przez Ruch „Spotkania Małżeńskie” działający na terenie naszej archidiecezji.

Ważnym środkiem wzmacniającym więzi rodzinne jest wspólna modlitwa, choćby w niedzielę i święta kościelne. Należy zachęcać rodziców do wspólnej z dziećmi lektury fragmentu Ewangelii, np. z najbliższej niedzieli czy święta. Ważny jest także wspólny wybór godnego miejsca, w którym będzie umiejscowiona księga Pisma Świętego.

Należy zachęcać rodziców, aby dyskretnie czuwali nad tym, w jaki sposób ich dzieci korzystają z Internetu, gier komputerowych i telefonów komórkowych. W ten sposób będą mogli w porę przeciwdziałać zagrożeniom płynącym z tych urządzeń dla właściwego kształtowania ich osobowości i postaw.

Mając na uwadze fakt, że w społeczeństwie polskim przybywa ludzi w podeszłym wieku, należy w ramach katechezy, w homiliach, podczas rekolekcji i misji ukazywać starość jako wartościowy i społecznie ważny okres życia. Tej grupie wiernych można proponować różne formy duszpasterstwa (np. utworzyć parafialną świetlicę dziennego pobytu) i zachęcać ich do zaangażowania na rzecz osób samotnych i chorych.

b) Troska o należyte świętowanie Dnia Pańskiego

9. „Kościół żyje dzięki Eucharystii” – to pierwsze słowa encykliki bł. Jana Pawła II opublikowanej 17 kwietnia 2003 r. Ten Papież dnia 13 czerwca 1987 r. podczas niezapomnianej wizyty w Łodzi nauczał: „Człowiek potrzebuje pokarmu i napoju, aby mógł żyć. Potrzebuje pokarmu i napoju ludzkie ciało, organizm, aby mógł żyć, rosnąć, rozwijać się, pracować. Jest to pokarm życia doczesnego, przemijającego, które kończy się śmiercią. Potrzebuje też pokarmu i napoju ludzka dusza, aby mogła wytrwać w wędrówce do życia wiecznego. Człowiek potrzebuje Eucharystii, aby mógł żyć na wieki tym życiem, które jest z Boga samego”.

W świetle tych papieskich wypowiedzi, wszyscy duszpasterze i wierni świeccy, którzy żyją dzięki Eucharystii, powinni szczerze przejąć się opublikowanymi wynikami badań przeprowadzonych w 2012 roku przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, z których wynika, że archidiecezja łódzka zajmuje przedostatnie miejsce w Polsce pod względem liczby dominicantes – 27,6 proc. Nie zrażając się faktem, że mimo wielu podejmowanych w przeszłości działań duszpasterskich, stan w tym względzie radykalnie się nie poprawił, należy w dalszym ciągu rozwijać apostolstwo na rzecz chrześcijańskiego przeżywania dnia Pańskiego. W tym apostolstwie winny czynnie uczestniczyć m.in. wszystkie stowarzyszenia i ruchy działające na terenie naszej archidiecezji.

W homiliach, a także w ramach katechezy szkolnej i parafialnej dla dorosłych trzeba wyraźnie pouczać o tym, jak poważne skutki dla osobistej wiary, a także dla wspólnoty rodzinnej niesie ze sobą notoryczne zaniedbywanie obowiązku godnego przeżywania niedzieli i świąt kościelnych. Trzeba również uświadamiać wiernym, że robienie w niedzielę niekoniecznych zakupów na bazarach i w supermarketach jest poważnym naruszeniem III przykazania Dekalogu: „Pamiętaj, abyś dzień święty święcił”. Należy też wiernych pouczać, że chodzenie w dzień Pański na zakupy do supermarketów jest przejawem braku miłości do bliźniego, który – bardzo często wbrew swojej woli – musi tego dnia pracować, gdyż tego domaga się od niego pracodawca, dla którego bardziej liczy się zysk, niż człowiek.

Właściwe przeżywanie Mszy św. zależy w dużym stopniu od rozumienia przez wiernych jej istoty, znaczenia poszczególnych jej części oraz sensu znaków i gestów wykonywanych w czasie jej sprawowania. Jedną z form uświadamiania wiernym istoty poszczególnych elementów celebracji Eucharystii może być tzw. katecheza liturgiczna. Począwszy od I Niedzieli Adwentu, podczas każdej Mszy św. należy do homilii lub kazania dołączyć taką katechezę. Pomocą w tym względzie będą materiały opracowane przez specjalnie powołany zespół kapłanów naszej archidiecezji.

c) Troska o katolickie wychowanie dzieci i młodzieży

10. Pośród wielu wyzwań, które należy bezzwłocznie podjąć, jedno z najważniejszych dotyczy takiego wychowania dzieci i młodzieży, aby nie lękały się podejmować zobowiązania na całe życie, po dokładnym rozeznaniu, jakim powołaniem Chrystus je obdarował. Bł. Jan Paweł II w promulgowanej w 1992 r. Posynodalnej adhortacji apostolskiej „Pastores dabo vobis” stwierdzał, że kryzys odpowiedzi ze strony człowieka na łaskę powołania rodzi się z kryzysu wiary „ma głębokie korzenie w środowisku kulturowym oraz w mentalności i w życiu chrześcijan” (n. 35). Stąd wynika – zdaniem Jana Pawła II – konieczność odbudowy „mentalności chrześcijańskiej”, zrodzonej i podtrzymywanej przez wiarę. Mentalność tę można odbudowywać m.in. przez wytrwałe ukazywanie młodym ludziom – na katechezie i w czasie innych spotkań formacyjno-duszpasterskich – prawdziwego oblicza „Boga Ojca, który w osobie Jezusa Chrystusa wzywa każdego z nas”, oraz prawdziwe znaczenie ludzkiej wolności jako podstawy i mocy odpowiedzialnego daru z samego siebie. Zostaną w ten sposób stworzone niezbędne warunki do tego, aby każde powołanie było rozumiane w całej jego prawdzie, miłowane w jego pięknie oraz przeżywane w duchu całkowitego oddania i głębokiej radości (tam). Wiadomo, że odbudowanie „mentalności chrześcijańskiej” jest procesem trudnym i długotrwałym, tym nie mniej jest koniecznym i niecierpiącym zwłoki.

11. Sługa Boży Kardynał Stefan Wyszyński w jednym ze swoich przemówień ostrzegał: „Bezmyślność, bezideowość, pustka bez wizji, młodzież bez ambicji, bez poczucia związku z potężną, jakże niekiedy bolesną, lecz zaszczytną historią, która składa się bardziej z ofiar i poświęceń aniżeli z chwały – to nie tylko tragedia osobista człowieka, ale tragedia Narodu!”. Z niepokojem zauważamy, że w wielu rodzinach katolickich i szkołach publicznych nie docenia się znaczenia wychowania patriotycznego. Wobec powyższego należy podjąć następujące duszpasterskie przedsięwzięcia, aby usuwać ten poważny brak w wychowaniu młodego pokolenia:
– organizować we wszystkich parafiach uroczystości religijno-patriotyczne np. 1 sierpnia (wybuch Powstania Warszawskiego), 1 września (początek II wojny światowej), 17 września (agresja Związku Radzieckiego na Polskę), 11 listopada (Narodowe Święto Niepodległości), w rocznice ważnych wydarzeń historycznych itp.;
– zachęcać rodziców, aby wychowywali dzieci w duchu miłości do Ojczyzny;
– zachęcać katechetów i rodziców, aby w szkolnym programie wychowawczym znalazł się zapis o wychowaniu patriotycznym, nie jako martwy przepis, ale jako norma wprowadzana w czyn.

12. Ważnym elementem katolickiej edukacji dzieci i młodzieży jest jej wychowanie do wolności od nałogów (narkomanii, nikotynizmu, alkoholizmu i erotyzmu). Bez niej chrześcijanin nie będzie zdolny do żywej wiary i do składania chrześcijańskiego świadectwa. Dlatego należy zachęcać dzieci przygotowujące się do I Komunii Świętej i młodzież przed przyjęciem sakramentu bierzmowania do podejmowania stosowanych postanowień, zgodnych z ich wiekiem.

d) Troska o ubogich

13. Większość miast i wiosek naszej archidiecezji wyludnia się m.in. dlatego, że – zwłaszcza ludzie młodzi – wyjeżdżają za granicę w poszukiwaniu pracy i lepszych warunków życiowych. Społeczeństwo naszej archidiecezji ubożeje, w dużych miastach przybywa enklaw biedy, coraz więcej dzieci w wieku szkolnym jest niedożywionych, gdyż w domach na wszystko brakuje pieniędzy. W enklawach biedy narastają zjawiska patologiczne. Coraz częściej z łódzkich mediów dowiadujemy się o tragediach małych dzieci, które stają się ofiarami przemocy ze strony matek i innych osób żyjących w patologicznych związkach. Wobec tych zjawisk nie wolno nam przejść obojętnie. Konkretnym przejawem naszej troski o ubogich jest powoływanie – tam gdzie jeszcze ich nie ma – szkolnych i parafialnych kół oraz zespołów charytatywnych.

Ponadto zarówno w homiliach, jak i w trakcie katechezy trzeba uwrażliwiać wiernych na potrzeby innych przez pielęgnowanie i rozwijanie w sobie „wyobraźni miłosierdzia”, do czego zachęcał nas bł. Jan Paweł II i „sekretarka Bożego Miłosierdzia” – św. Faustyna, patronka Łodzi.

Świadectwo troski o ubogich winni składać wszyscy kapłani, a przede wszystkim ci, którzy na mocy prawa diecezjalnego zobowiązani są do przeznaczania części swojej pensji na cele charytatywne.

Ważnym kierunkiem pracy charytatywnej powinno być budzenie u wiernych (zwłaszcza tych, którzy należą do różnego szczebla władz lokalnych) wrażliwości na potrzeby osób chorych i samotnych mieszkających w najbliższym otoczeniu, osiedlu, dzielnicy.

Zaangażowanie na rzecz pomocy ubogim należy także proponować ludziom młodym, zgodnie z hasłem, jakie na Światowy Dzień Młodzieży w 2014 r. wyznaczył Papież Franciszek: „Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie” (Mt 5,3). Konkretna pomoc ubogim może być świadczona za pośrednictwem szkolnych kół caritas.

e) Troska o ożywienie wspólnot parafialnych

14. „Parafia jest wspólnotą eucharystyczną, wspólnotą wiary oraz wspólnotą organiczną, tzn. składa się z wyświęconych kapłanów i innych chrześcijan, i w której proboszcz, reprezentujący biskupa diecezji, jest hierarchicznym ogniwem łączącym z całym Kościołem partykularnym” (Jan Paweł II, Christifideles laici, n. 26).

Fundamentem istnienia i działania każdej wspólnoty parafialnej jest Eucharystia – źródło i szczyt życia chrześcijańskiego. Jest zatem rzeczą niezbędną, aby wierni mieli częściej okazję do osobistej adoracji Najświętszego Sakramentu (poza pierwszą niedzielą miesiąca, np. w pierwsze piątki). Aby parafia stawała się coraz bardziej wspólnotą eucharystyczną, należy zadbać o to, aby w każdej z nich obchodzona była Oktawa Bożego Ciała.

Pełne uczestnictwo we Mszy św. pogłębia zjednoczenie człowieka z Chrystusem i przyczynia się do budowania wspólnoty z innymi. Dlatego duszpasterze powinni zatroszczyć się o to, aby wierni mogli przystąpić do sakramentu pokuty także poza czasem sprawowania liturgii (np. jeden dzień w tygodniu, przed lub po Mszy św. wieczornej).

W dokumencie „Potrzeby i zadania nowej ewangelizacji na przełomie II i III Tysiąclecia Chrześcijaństwa” opracowanym przez II Polski Synod Plenarny znajduje się zalecenie, aby „usilnie starać się o kształtowanie modelu parafii jako wspólnoty wspólnot” (n. 43).

Kościół parafialny winien być centrum życia religijno-liturgicznego wiernych mieszkających na określonym terytorium. Aby tak było, każda parafia nie może być jedynie dobrze zorganizowaną instytucją-urzędem, ale przede wszystkim żywą wspólnotą wspólnot, otwartą na ruchy i stowarzyszenia kościelne.

Pogłębieniu wiary parafian i ich relacji z Jezusem, a w konsekwencji ożywieniu wspólnoty parafialnej mogą służyć tzw. Oazy Modlitwy proponowane przez Ruch Światło-Życie. Propozycja ta jest adresowana do wszystkich, niezależnie od wieku i stanu. Utworzenie w parafii takiej Oazy należy uzgodnić z Diecezjalnym Moderatorem Ruchu.

Centralnym wydarzeniem życia parafii, oprócz odpustu, jest sprawowanie Triduum Paschalnego, w czasie którego wierni kontemplują główne wydarzenia historii zbawienia: mękę, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Należy zachęcać wiernych, aby – uczestnicząc w liturgii Triduum Paschalnego i odnawiając w Wigilię Paschalną przyrzeczenia chrzcielne – umocnili się w wierze w Syna Bożego.

Bł. Jan Paweł II odwiedzając w 1997 r. parafię Świętej Królowej Jadwigi w Krakowie, powiedział: „Życie parafii koncentruje się w wielu grupach, we wspólnotach modlitewnych, liturgicznych, charytatywnych, kulturalnych, sportowych. Każdy może w nich znaleźć miejsce dla rozszerzenia swoich zainteresowań, a także dla pogłębienia wiary. Ale wszystko, co dzieje się (w parafii), ma się dokonywać «przy ołtarzach», ma ku ołtarzowi prowadzić. Życie wspólnot działających w parafii – zarówno tych związanych bezpośrednio z liturgią, katechezą czy modlitwą, jak też i tych, które promują kulturę czy sport – jest prawdziwie owocne, budujące człowieka, gdy w ostatecznym rozrachunku przybliża go do Chrystusa”.

Ożywieniu wspólnot parafialnych może służyć ewangelizacja małżeństw sakramentalnych prowadzona w ramach rekolekcji adwentowych i wielkopostnych. Propozycja takich rekolekcji została przedłożona przez Parę diecezjalną Domowego Kościoła Archidiecezji Łódzkiej.

W każdej parafii szczególną grupą wiernych wymagających troski duszpasterskiej są chorzy. Cenne wsparcie kapłanom w tym względzie okazują nadzwyczajni szafarze Komunii św. Ich posługa przyczynia się także do aktywizacji obecności mężczyzn w parafii. Dlatego zachęca się proboszczów tych parafii, w których nie ma nadzwyczajnych szafarzy Komunii św., aby rozważyli potrzebę ich ustanowienia.

Jednym z ważnych sposobów ożywiania wspólnot parafialnych jest powoływanie w nich rad ekonomicznych i duszpasterskich.

15. Program duszpasterski obowiązujący w archidiecezji łódzkiej w roku 2013/2014 wymaga wspólnego wysiłku duszpasterzy i wiernych świeckich. Program ten pragniemy realizować, prosząc Boga o Jego hojne błogosławieństwo i ufni w przemożne wstawiennictwo św. Józefa – patrona naszej archidiecezji.

Wszystkim kapłanom i wiernym świeckim, którzy ochotnym sercem włączą się w realizację nowego programu duszpasterskiego – z serca błogosławię.

† Marek Jędraszewski, Arcybiskup Metropolita Łódzki

Łódź, 12 listopada 2013 r.