Reklama

Kościół nad Odrą i Bałtykiem

Naukowo o myśli zachodniej

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nakładem Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Szczecinie ukazała się publikacja naukowa pt. „Nad Odrą i Bałtykiem. Myśl zachodnia: ludzie – koncepcje – realizacja do 1989 r.”, przygotowana we współpracy z Uniwersytetem Szczecińskim. Praca, zredagowana przez dr Magdalenę Semczyszyn z Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN oraz prof. Tomasza Sikorskiego i prof. Adama Wątora z Instytutu historii i Stosunków Międzynarodowych US, stanowi pokłosie wspólnej konferencji naukowej, która odbyła się w 2012 r.

Początki polskiej myśli zachodniej, rozumianej jako teoretyczne założenie i praktyczne wskazanie dla działań ukierunkowanych na uzyskanie przez Polskę terytoriów położonych nad tytułowymi Odrą i Bałtykiem, sięgają XIX wieku. „Wzmianki o granicach opartych na Odrze i Bałtyku – stwierdzają Redaktorzy we wstępie – znalazły się już w programach polistopadowej emigracji, pismach politycznych działaczy Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, hasłach głoszonych przez polskich konspiratorów i organiczników”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Pierwszym myślicielem, który zarysował wizję niepodległej Polski z dostępem do morza i zachodnią granicą sięgającą Odry był Jan Ludwik Popławski, do dorobku którego sięgał później cały obóz narodowy. Postulaty przesunięcia polskich granic na zachód szybko znalazły swoich zwolenników także w innych nurtach politycznych, stając się z czasem elementem polskiej racji stanu. Program zachodni był przy tym wielowymiarowy, poza politycznymi obejmował także koncepcje gospodarcze, badaniom dziejów Słowiańszczyzny na tych terenach poświęcało swe prace wielu badaczy. W realizację myśli zachodniej włączało się dziesiątki organizacji i instytucji, m.in. Związek Obrońców Kresów Zachodnich, Związek Powstańców Wielkopolskich, Instytut Bałtycki, Instytut Zachodni. Wśród nich szczególną pozycję zajmował Kościół katolicki. W książce nie mogło zatem zabraknąć rozdziałów poświęconych jego roli.

Reklama

W pierwszym z nich dr Paweł Migdalski poddał analizie wpisujące się w polską myśl zachodnią wypowiedzi biskupa szczecińsko-kamieńskiego Kazimierza Majdańskiego. W zainteresowaniu autora znalazły się stanowiska ordynariusza wobec takich kwestii, jak przeszłość Pomorza i Kościoła na tych ziemiach, roli Szczecina i Odry w dziejach i we współczesnej Polsce, konfliktu w Zatoce Pomorskiej czy miejsc pamięci pod Cedynią i Siekierkami. Określając hierarchę mianem „epigona polskiej myśli zachodniej” (poglądy i argumentacja biskupa jego zdaniem „jakby zastygły kilkanaście lat wcześniej”), Migdalski przyznaje jednak, iż „analiza publicznych wypowiedzi bp. Majdańskiego z lat posługi w szczecińsko-kamieńskiej diecezji ukazuje nam biskupa patriotę broniącego polskiego stanu posiadania na Pomorzu Zachodnim, który żywo reagował na zmieniającą się sytuację polityczną nie tylko wewnętrzną, ale i międzynarodową Polski, a zwłaszcza położenie Pomorza Zachodniego”.

W innym artykule ks. Robert Włodkowski na przykładzie doświadczeń szczecińskich opisał wpływ przesunięcia granicy Polski na zachód po II wojnie światowej na stosunki państwo – Kościół w latach 1945-1956. Przejęcie przez Polskę części terytoriów niemieckich w istocie postawiło Kościół katolicki w specyficznej sytuacji, granice państwowe przecięły bowiem struktury kościelne. Nowe diecezje obejmujące tereny tzw. Ziem Odzyskanych zostały ustanowione dopiero w 1972 r. Tymczasem w opisywanym przez Autora okresie największych represji władz państwowych wobec Kościoła katolickiego sprawa uregulowania statusu tych ziem przez Stolicę Apostolską stanowiła jeden z głównych punktów zapalnych we wzajemnych stosunkach.

Kościołowi poświęcony został także artykuł dr. Przemysława Słowińskiego pt. „Obraz ziem zachodnich na przykładzie ordynariatu gorzowskiego w świetle publikacji dzienników urzędowych kurii”. Autor poddał analizie treści wskazanych w tytule wydawnictw (w latach 1945-1952 były to „Zarządzenia Administracji Apostolskiej Kamieńskiej, Lubuskiej i Prałatury Pilskiej”, przemianowane następnie na „Zarządzenia Kurii Gorzowskiej”, zaś w latach 1957-1989 „Gorzowskie Wiadomości Kościelne”) odnoszące się do problemów, które towarzyszyły polskim księżom na drodze organizacji Kościoła katolickiego na ziemiach przynależących uprzednio do państwa niemieckiego.

Poza powyższymi w tomie znalazło się przeszło czterdzieści innych tekstów przygotowanych przez specjalistów z wielu ośrodków naukowych z całego kraju. W pracy opisywani są zarówno ludzie związani z myślą zachodnią (m.in. Franciszek Rawita-Gawroński, Lech Karol Neyman, Adam Doboszyński czy Zygmunt Wojciechowski), koncepcje polityczne różnych organizacji i środowisk, jak również działania podejmowane w toku jej realizacji. Książka będzie bardzo ciekawą lekturą dla wszystkich zainteresowanych najnowszą historią Polski.

2014-01-08 09:31

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

70 lat osadnictwa w powiecie bolesławieckim

[ TEMATY ]

Ziemie Zachodnie

Ks. Waldemar Wesołowski

"Przybyliśmy, jesteśmy, będziemy - 70 lat osadnictwa w powiecie bolesławieckim 1946-2016" - to tytuł konferencji naukowej, która odbyła się w piątek 1 kwietnia w bolesławieckim Teatrze Starym. Gospodarz - Starostwo Powiatu Bolesławieckiego zaprosił na to wydarzenie osoby związane z zasiedleniem tych ziem po II wojnie światowej. W tym gronie byli Kresowianie, Sybiracy, repatrianci z Bośni, z Francji oraz Centralnej Polski. Do udziału w tej konferencji zaproszono przedstawicieli władz Serbii, Bośni i Hercegowiny, Francji oraz Niemiec. Obecny był także biskup Banja Luki w Bośni i Hercegowinie Francjo Komarica. Nie zabrakło też przedstawicieli władz rządowych, wojewódzkich i lokalnych.

CZYTAJ DALEJ

Franciszek podczas Mszy Krzyżma do kapłanów: musimy być wolni od surowości i oskarżeń, od egoizmu i ambicji!

2024-03-28 10:38

[ TEMATY ]

papież Franciszek

PAP/EPA/GIUSEPPE LAMI

Do postrzegania życia i powołania w perspektywie całej przeszłości i przyszłości oraz odkrycia na nowo potrzeby adoracji i bezinteresownej, spokojnej i przedłużonej modlitwy serca - zachęcił Franciszek w Wielki Czwartek podczas Mszy Krzyżma w watykańskiej Bazylice św. Piotra. Papież wskazał na potrzebę skruchy, która jest nie tyle owocem naszej sprawności, lecz łaską i jako taka musi być wyproszona na modlitwie.

MSZA KRZYŻMA
HOMILIA OJCA ŚWIĘTEGO FRANCISZKA

CZYTAJ DALEJ

Abp Galbas w Sosnowcu przeprosił wiernych za każde zgorszenie, które kiedykolwiek spowodowali księża

2024-03-28 20:04

[ TEMATY ]

diecezja sosnowiecka

przeprosiny

Abp Adrian Galbas

Karol Porwich/Niedziela

- Kościelne postępowanie w bulwersującej sprawie sprzed miesięcy dobiega końca – powiedział abp Adrian Galbas SAC, administrator apostolski diecezji sosnowieckiej sede vacante. W czasie Mszy Wieczerzy Pańskiej, którą odprawił w sosnowieckiej bazylice katedralnej, przeprosił wiernych za każde zgorszenie, które kiedykolwiek spowodowali księża.

- Po podjęciu ostatecznych decyzji, zostanie o nich poinformowana opinia publiczna. Także w sprawie, która w ostatnich dniach spowodowała, że diecezja sosnowiecka znalazła się na czołówkach gazet, jestem zdeterminowany, by wszystko wyjaśnić i adekwatnie zareagować. Proszę przyjąć moje zapewnienie, że nic w tej, jak i w żadnej innej gorszącej sprawie, nie jest i nie będzie zbagatelizowane – powiedział.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję