Kult Najświętszego Serca Jezusowego rozprzestrzenił się dzięki wizjom francuskiej zakonnicy – wizytki, Małgorzaty Marii Alacoque w siedemnastym stuleciu; szerzyli go także jezuici, w tym związany przez pewien czas z Podkarpaciem, z Jarosławiem, ojciec Kasper Drużbicki. Napisał on „Największe z serc – Serce Jezusa”, składające się z rozmyślań i Litanii do Najświętszego Serca Jezusowego.

To właśnie w czerwcu czcimy szczególnie Serce Jezusa, a jedną z form tego kultu są nabożeństwa czerwcowe. Francuska wizytka – Aniela od Świętego Krzyża, rozmyślając po przyjętej Komunii, zasugerowała swojej przełożonej, że skoro maj poświęcony jest Matce Bożej, to dobrze będzie, gdy czerwiec zostanie ofiarowany Sercu Jezusowemu. Zakonnice zawiadomiły o tym biskupa i tak rozpoczęto chwalić Serce Jezusowe nabożeństwami czerwcowymi. W Polsce nabożeństwa czerwcowe odprawiane są od 1857 r.

Serce – tarczą

Małgorzata Maria podczas jednego z widzeń zobaczyła Serce Jezusa. Wyglądało ono nieco inaczej niż obecnie przedstawia się w ikonografii. Korona cierniowa Jezusa otaczała Jego Serce, a wokół zamieszczono napis – „Stój, Serce Jezusa ze mną!”. Dziś przedstawia się Serce Jezusowe oplecione koroną cierniową, na które Chrystus wskazuje palcem, a nawet wyjmuje je. Świątobliwa zakonnica nakazała rozpowszechnić ten wizerunek. Prosiła nawet samego króla Ludwika XIV, aby symbolem Serca ozdobił sztandary państwowe i wojskowe. Zachęcała, aby poświęcić rodzinę i Francję Najświętszemu Sercu oraz oddawać Mu publiczną cześć i zbudować świątynię pod tym wezwaniem. Ludwik XIV odrzucił te żądania. Jednak „tarczę Serca Jezusowego” nosiło wielu także znanych ludzi. Miała ją na sobie przed śmiercią m.in. królowa Maria Antonina, stracona podczas wielkiego terroru Rewolucji Francuskiej. Noszenie takich „tarcz” uważane było przez władze za oznakę fanatyzmu.

W trakcie jednej z wizji wspomnianej Małgorzaty Marii Alacoque (wizje pojawiały się w latach 1673-75) Chrystus wziął serce Małgorzaty i umieścił je symbolicznie w swoim Sercu. Przyszła święta (kanonizowana w 1920 r.) otrzymała również od Jezusa dwanaście specjalnych obietnic. Chrystus zwrócił uwagę Małgorzaty na Komunię pierwszopiątkową, a ci, co ją przyjmują, otrzymali obietnicę, iż nie umrą w stanie niełaski ani bez sakramentów świętych, a to Serce stanie się dla nich ucieczką w godzinę śmierci.

Dwieście lat później jedna z francuskich wizytek – siostra Maria od Najświętszego Serca Jezusowego miała wizję, przedstawiającą Najświętsze Serce Jezusa, wokół którego znajdują się godziny zegara oraz napis u góry: „Chwała, miłość, zadośćuczynienie!”, a u dołu „Straż Honorowa Najświętszego Serca”. Wówczas to wizytki dookoła „tarczy zegara” wypisały swoje imiona, tak aby przez wybraną godzinę każda z nich mogła adorować Najświętsze Serce Jezusa.

Z Sercem Jezusa na sztandarach

We Francji w czasach „terroru jakobińskiego” Wielkiej Rewolucji w XVIII wieku doszło do makabrycznych rzezi katolickiej ludności Wandei, która nie zgadzała się na „nowy porządek”, niszczenie kościołów, wypędzanie księży i kult Istoty Najwyższej. Prości, ubodzy wieśniacy zebrali kilkadziesiąt tysięcy ludzi, tzw. armię katolicką, która ze sztandarami przedstawiającymi Najświętsze Serce oraz takimi samymi obrazkami naszytymi na piersiach swoich żołnierzy broniła wiary i wartości, które chciały zniszczyć rządowe „kolumny piekielne”. Eksterminacja wandejczyków osiągnęła ogromne rozmiary – ładowano na statki tysiące wieśniaków, by następnie zatopić ich na środku jeziora, gwałcono w kościołach żony i matki, a ze skór zabitych ofiar wykonywano buty i rękawiczki dla urzędników w Paryżu. Powstanie antyjakobickie pochłonęło ponad trzysta tysięcy ofiar.

Wielkim czcicielem kultu Najświętszego Serca Pana Jezusa był biskup przemyski św. Józef Sebastian Pelczar (kanonizowany w 2003 r.). Dewizą życia biskupa Józefa było zawołanie: „Wszystko dla Najświętszego Serca Jezusowego przez Niepokalane Ręce Najświętszej Maryi Panny”. Życie tego świątobliwego biskupa miało również swój etap w Rzeszowie. Podczas nauki w gimnazjum przy ul. 3 Maja długie godziny na modlitwie spędzał w kościele Świętego Krzyża.

...i na obrazach

Nie ma chyba kościoła w diecezji rzeszowskiej, gdzie nie znajdowałby się obraz Serca Jezusowego bądź figura Chrystusa wskazująca na swoje gorejące miłością serce. Piękne obrazy poświęcone tak ujętej postaci Zbawiciela znajdują się w rzeszowskim kościele farnym czy parafialnym w Tyczynie. Kościół w Sędziszowie mieści ołtarz poświęcony Najświętszemu Sercu, zaś w Strzyżowie i Głogowie Małopolskim namalowano sceny „widzenie św. Marii Małgorzaty”. Aby podkreślić szczególną cześć dla Serca Jezusowego, przedstawia się je często pokryte złotem lub srebrem. Warto wspomnieć, iż matka kościołów diecezji rzeszowskiej nosi wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa.