Jakie pomaganie ma sens?

Mikołaj Kwarciński, 25-latek z Warszawy, w październiku ubiegłego roku zostawił swoje dotychczasowe życie i przyjechał do Krakowa, aby prowadzić dom dla potrzebujących. Ośrodek przy ul. Pod Strzechą w Bronowicach to już 9. dzieło Wspólnoty Chleb Życia nastawione na niesienie konkretnej pomocy – organizowania dachu nad głową, opieki medycznej oraz pracy wszystkim tym, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji.

– W krakowskim domu zajmujemy się przede wszystkim wyprowadzaniem ludzi z bezdomności. Zapewniamy ciepły kąt, trzy posiłki dziennie, wsparcie duchowe. W procesie uzdrowienia bardzo ważne są też relacje i więź, jaka rodzi się między mieszkańcami. Słabi i odrzuceni mogą w końcu odetchnąć, na kimś się oprzeć, nabrać sił do dalszej drogi – mówi Mikołaj Kwarciński, opiekun ośrodka.

Reklama

Chwila wytchnienia może się okazać zbawienna dla tych, którzy przez długi czas walczyli o życie na ulicy. Do domu Wspólnoty trafiają osoby z zaburzeniami emocjonalnymi, chorobą alkoholową, depresją oraz ci, którzy z powodu np. utraty pracy stracili środki do życia. – Od początku naszej działalności w Krakowie, czyli od października 2018 r., udało nam się wyprowadzić z bezdomności 15 osób. To 15 ludzkich istnień, które zostały wyciągnięte z biedy, uzależnień, odmętów marginesu społecznego – tłumaczy Mikołaj.

Drzwi są otwarte

Aby skorzystać z pomocy ośrodka, należy przyjść na rozmowę, podczas której pracownik Fundacji „Domy Wspólnoty Chleb Życia” rozeznaje potrzeby oraz intencje osoby bezdomnej. Po przyjęciu należy dostosować się do pewnych reguł. Mieszkańcy zobowiązują się do m.in. nieużywania alkoholu oraz niestosowania przemocy. Średni czas przebywania w domu Wspólnoty to trzy miesiące. Tyle zwykle wystarcza na znalezienie pracy, wynajęcie mieszkania lub pokoju.

– Przyjmujemy naprawdę różnych ludzi. Chciałbym mocno zachęcić Polaków, żeby wyszli ze stereotypu, że człowiek bezdomny to alkoholik i nic poza tym. Mamy tu osoby po studiach, tłumaczy przysięgłych, wielu, którzy dobrze aspirowali. Wystarczy jedna błędna decyzja, żeby człowiek został na bruku – wyjaśnia Mikołaj.

W Bożych rękach

Reklama

Tym, który przygarnia, leczy i karmi jest sam Jezus Chrystus. Centrum życia mieszkańców stanowi Eucharystia, a stałym punktem dnia – wieczorna modlitwa w kaplicy i rozważanie fragmentów Pisma Świętego. Umiejscowienie ośrodka przy kościele pomaga osobom bezdomnym wzrastać w sferze duchowej.

– Staramy się wszystko opierać na Bogu, jednocześnie nikogo do niczego nie przymuszamy. Sądzę, że spotkanie z Chrystusem dzieje się w konkretnym, wybranym przez Stwórcę momencie i my, ludzie, nie mamy dostępu do tej tajemnej wiedzy (śmiech). W pewnej chwili do człowieka dochodzi, że wszystko opiera się na miłości, szacunku, przebywaniu z bliźnim. A to ma swój początek w Panu – zapewnia Mikołaj.

Pracownicy i mieszkańcy ośrodka już pierwszego dnia działalności musieli zawierzyć się Bogu i zaufać, że On się o nich zatroszczy. – Początki naszej działalności w Krakowie były naprawdę trudne. Mieliśmy problemy z zaspokojeniem podstawowych potrzeb. Pan Bóg jednak zadbał o nas i dziś otrzymujemy stałe wsparcie. Co poniedziałek dostajemy żywność z jednego ze sklepów. Stworzyliśmy rodzinną atmosferę. Zbudowaliśmy kuchnię, jadalnię, mamy nawet psa – dodaje z entuzjazmem.

Z ulicy na kucharza

Ośrodek „Pod Strzechą” jest miejscem, w którym jego mieszkańcy mogą czuć się bezpiecznie. Osoby z problemami stają tu na nogi, odbudowują utracone poczucie własnej wartości, zawracają z życiowych zakrętów. W tej ciepłej przestrzeni niektórzy młodzi odnajdują pierwszą namiastkę rodziny.

– Jako trzyletnie dziecko zamieszkałem w domu dziecka. Tam już zostałem aż do 18-stki. Potem dostałem mieszkanie, ale zamiast płacić rachunki, wydawałem pieniądze na alkohol. Po drodze były przestępstwa, zakłady karne – opowiada 33-letni Jarek z Łodzi. – Na szczęście, w którymś momencie trafiłem do domu Wspólnoty Chleb Życia w Jankowicach. Tam wykazałem się, posłużyłem na kuchni i dostałem propozycję, żeby gotować w domu Wspólnoty w Krakowie – tłumaczy. I dodaje: – Przeprowadziłem się i zacząłem normalne życie. W końcu idę do góry.

Na własnej skórze

Aby właściwie zrozumieć tych, którym służymy, trzeba niekiedy samemu zaznać braku poczucia bezpieczeństwa i niepewności jutra.

– Zdarzało się, że mój los był podobny do losu osób, które tu mieszkają. Po przeprowadzce za granicę też stanąłem w podbramkowej sytuacji. Było bardzo trudno – mówi Jacek Koster, pracownik Fundacji „Domy Wspólnoty Chleb Życia”. – Cieszyłem się, kiedy po latach pracy w przeróżnych instytucjach, w których liczył się tylko bilans finansowy, mogłem w końcu podjąć bardziej ubogacające zajęcie. Opieka nad starszymi ludźmi w domu Wspólnoty w Jankowicach przyniosła spełnienie. Jakiś czas temu zostałem poproszony o współprowadzenie krakowskiego ośrodka – dodaje.

Możesz pomóc

W tej chwili we Wspólnocie Chleb Życia najbardziej potrzebni są ludzie, którzy chcieliby włączyć się w to dzieło całym sercem. – Na 9 domów mamy obecnie 20 pracowników. Dla przykładu w samym województwie świętokrzyskim zajmujemy się ponad setką osób. Wielu mieszkańców wymaga opieki 24 godziny na dobę. Potrzeba nam ludzi chcących w pewien sposób poświęcić swoje życie na rzecz tych najmniejszych – podsumowuje Mikołaj.

Miłość chrześcijańska znajduje swoje potwierdzenie w pracy dla drugiego. W bliskości ubogich Kościół odkrywa, że został powołany do osobistego zaangażowania w służbę. Jesteśmy wezwani do podjęcia działalności na rzecz potrzebujących, która ukaże, że ewangelizacja nie zatrzymuje się na głoszeniu Słowa. Świętość przejawia się przecież – a może przede wszystkim – w naszych czynach.

Anna Bandura: Młoda osoba dzwoni do Siostry i mówi, że jest ofiarą nadużyć seksualnych. Co się dzieje dalej?

S. Anna Szubrycht: Staram się zachęcić taką osobę do spotkania. Rozmowa przez telefon to nie to samo. Istotne jest, aby wykazać się taktem, wrażliwością, zapewnić osobę pokrzywdzoną, że to, co się wydarzyło, nie jest jej winą.

Czy osoby pokrzywdzone od razu zgadzają się na takie spotkanie?

Raczej tak. Niekiedy potrzebują trochę więcej czasu. Niektórzy wolą przyjść z kimś bliskim, co oczywiście jest możliwe. Te rozmowy naturalnie są dość trudne. Są osoby, które zbierały się do wypowiedzenia swojej krzywdy od wielu lat.

I Siostrę jako pierwszą informują o tragedii wykorzystania seksualnego?

Niektórzy wcześniej próbowali komuś coś mówić, ale nie zostali w pełni wysłuchani i zrozumiani. A to jest niezwykle istotne. Ktoś nas może słuchać, ale nie słyszeć. Dlatego ważne jest, aby zarezerwować sobie potrzebny czas tylko dla tej osoby.

Gdzie takie spotkania mają miejsce?

U mnie w domu zakonnym, przy stole lub w innym miejscu, które dla osoby pokrzywdzonej nie będzie się kojarzyło z kancelarią parafialną, kurią, przestrzenią kościelną. Rozmawiamy tam, gdzie jest spokój i nikt nam nie przeszkodzi.

Co sprawia, że ludzie po wielu latach decydują się opowiedzieć o bolesnej przeszłości?

Są osoby, które postanowiły zgłosić sprawę, bo np. podczas terapii zrozumiały, że nie są winne i że wydarzyła im się wielka krzywda. Myślę, że jest jeszcze drugi ważny powód. Dziś coraz częściej mówi się o pedofilii, ten temat „żyje” w mediach. To może być pomocne w uświadomieniu sobie, że to, co mnie spotkało, było złe i nie można mnie za to winić. Ludzie nabywają świadomości bycia ofiarą wykorzystania nawet podczas zwykłej rozmowy z kimś, kto doświadczył czegoś podobnego. Ale droga od momentu uświadomienia sobie doznanej krzywdy do zgłoszenia sprawy – jest długa.

Czy Siostra jako delegatka zachęca pokrzywdzonych do zgłoszenia sprawy odpowiednim organom?

Zależy nam przede wszystkim na dobru i zdrowieniu osób poranionych. Zgłoszenie sprawy jest uwalniające, znacząco wpływa na stan psychiczny ofiary. Dlatego przede wszystkim informuję osobę pokrzywdzoną, że ma prawo zgłosić taką sprawę na policję czy do prokuratury. Zachęcam ją, aby z tego prawa skorzystała. Jednocześnie jednak informuję, że zgodnie z obowiązującymi normami polskimi i kościelnymi, nawet jeżeli ona sama nie dokona takiego zgłoszenia, to przedstawiciele diecezji są zobowiązani do podjęcia kroków i że sprawa zostanie zgłoszona na policję. Ta kwestia omawiana jest na początku rozmowy.

A co z postępowaniem kościelnym?

W Kościele sprawa zostaje przekazana ordynariuszowi, który podejmuje dalsze decyzje i kroki przewidziane w tym zakresie przez przepisy kościelne. Trzeba pamiętać, że informowana jest o tym także Stolica Apostolska, a konkretnie Kongregacja Nauki Wiary.

Informowanie o tym zapewne wymaga wielkiego taktu i rozwagi.

To nie są łatwe rozmowy. Ale dzieje się coś niezwykłego w momencie, w którym te osoby mówią o swojej krzywdzie. Widzę, jakie ma to dla nich znaczenie – że ktoś ich wysłuchał. Coś z nich „schodzi”. Pomaga im to w odzyskaniu godności. Mogą doświadczać różnych uczuć – ale tak naprawdę to jest początek drogi w stronę odzyskania zdrowia. Wydaje się, że to krok maleńki, ale bardzo ważny. To pierwsze uwolnienie się od tego, co człowiek nosił w sobie latami, co go trawiło od środka, co również wyniszczało więzi – bo ofiara przestępstw na tle seksualnym często może mieć trudność w budowaniu dobrych relacji.

Co, oprócz kwestii wypowiedzenia na głos doznanej krzywdy, może pozytywnie wpłynąć na proces zdrowienia?

Zadośćuczynienie, poczucie osiągniętej sprawiedliwości. Osoba, która została skrzywdzona, dzięki wyrokowi sądowemu skazującemu sprawcę, wie, że nie jest zła. Niejednokrotnie ofiary wykorzystania noszą ciężar poczucia winy, bo sprawca tak nimi manipulował. A wina zawsze jest po stronie tego, który zadaje rany. Trzeba pamiętać, że proces zdrowienia jest niezwykle długi. Ostatecznym, a zarazem bardzo trudnym, elementem tego procesu jest przebaczenie.

I tu nasuwa się pytanie: jak wybaczyć tak wielką krzywdę?

To prawda, że takiej tragedii nie da się zapomnieć, ale jeśli to przepracuję, to dojdę do momentu, w którym będę mogła powiedzieć: „jestem wolna”. Wierzę, że element przebaczenia jest też… darem, Bożą łaską. Tu potrzebne jest coś więcej niż tylko moja decyzja.

Czy w archidiecezji krakowskiej są kapłani, którzy pomogą osobom pokrzywdzonym wejść na tę drogę współpracy z Bożą łaską?

Arcybiskup Marek Jędraszewski powołał zespół ds. ochrony dzieci i młodzieży, któremu przewodniczy ks. dr Marcin Cholewa, a duszpasterzem osób pokrzywdzonych jest ks. Artur Chłopek. Do tych kapłanów mogą się zgłaszać osoby skrzywdzone przez ludzi świeckich i duchownych. Księża nie tylko rozmawiają z pokrzywdzonymi, ale także organizują spotkania modlitewne z grupą wiernych.
Od listopada Msze św. w intencji ofiar wykorzystania seksualnego będą odprawiane co miesiąc w sanktuarium św. Jana Pawła II na Białych Morzach, a także w innych, wyznaczonych kościołach. Informacje na ten temat pojawią się wkrótce na stronie archidiecezji diecezja.pl w zakładce „ochrona dzieci i młodzieży”.
Myślę, że zespół wraz z osobami świeckimi, które pragną modlić się za ofiary nadużyć seksualnych, wykonuje bardzo potrzebną i ważną posługę we wspólnocie Kościoła. Warto mieć świadomość, że w Kościele są ludzie, którzy troszczą się, aby ofiary wykorzystania seksualnego otrzymały profesjonalną terapię psychologiczną i zadośćuczynienie. Ponadto również modlitwą towarzyszą im w drodze do uzdrowienia.