Agnieszka żyła w Rzymie prawdopodobnie na przełomie III i IV wieku. W starożytności była jedną z najbardziej popularnych świętych. Napisali o niej nie tylko św. Ambroży, ale również św. Hieronim, papież św. Damazy i papież św. Grzegorz I Wielki. Prawdopodobnie zginęła w wieku 12 lat, broniąc dziewictwa, które ślubowała Chrystusowi. Miała ponieść męczeńską śmierć na stadionie Domicjana ok. 305 r. Dzisiaj jest to piazza Navona – jedno z najpiękniejszych i najbardziej uczęszczanych miejsc Rzymu. Na miejscu, gdzie znajdował się grób św. Agnieszki, cesarz Konstantyn Wielki w IV wieku wystawił wspaniałą bazylikę.
Nie wiadomo dokładnie, jak wyglądało jej męczeństwo. Według legendy, św. Agnieszka, całkowicie obnażona na stadionie, została wystawiona na pastwę spojrzeń tłumu. Za sprawą cudu okryła się płaszczem włosów. Według przekazów, o rękę Agnieszki, która wcześniej miała złożyć ślub czystości, rywalizowało wielu zalotników. Wśród nich był pewien młody rzymski szlachcic, oczarowany jej urodą. Ona jednak odrzuciła wszystkich. Wybrała Chrystusa – Oblubieńca. Została oskarżona o to, że jest chrześcijanką. Ścięto jej głowę. „Nieporuszona na dźwięk okrutnych kajdan. Całe swe ciało podaje pod cios srogiego oprawcy. Nie wie jeszcze, co znaczy śmierć, ale już jest na nią gotowa. Zawleczona przemocą do ołtarza, pośrodku palących ogni wyciąga ręce ku Chrystusowi i wśród świętokradczych płomieni kreśli znak Chrystusa Zwycięzcy” – napisał św. Ambroży w swoim Traktacie o dziewicach.
Artyści bardzo często przedstawiają św. Agnieszkę z barankiem, gdyż łacińskie imię Agnes wywodzi się zapewne od łacińskiego wyrazu agnus – baranek. Dlatego we wspomnienie św. Agnieszki – 21 stycznia – zgodnie ze starym zwyczajem papież poświęca dwa białe baranki. Z ich wełny zakonnice wyrabiają paliusze, które papież nakłada co roku – 29 czerwca w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła, świeżo mianowanym metropolitom Kościoła katolickiego.
Św. Agnieszka, dziewica i męczennica
Żyła na przełomie III i IV wieku. Śmierć męczeńską poniosła ok. 305 r.
