Na wystawę składa się 60 fotografii polskich i ukraińskich autorów, które powstały w ramach projektu pod tym samym tytułem. Te, które znajdą się na ekspozycji wykonali: Alicja Mróz, Krystian Kłysewicz, Marek Kuziemski, Tomasz Michalski i Tomasz Mielnik (Polska) oraz Ołeh Chawawczak, Serhij Denysenko, Robert Dowhanycz, Serhij Hudak i Jurij Kryliweć (Ukraina). W czasie wernisażu, który transmitowany był on-line, wszystkich przywitał Piotr Zubowski, dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie. – Wystawa gościła już w Użhorodzie na Ukrainie. Teraz dostępna jest w Polsce – powiedział. – Celem projektu są wspólne, polsko-ukraińskie działania, mające na celu promocję i ochronę materialnego dziedzictwa regionu Karpat, a w szczególności drewnianej architektury cerkiewnej. Jest to niezwykle istotny element krajobrazu kulturowego zarówno na Zakarpaciu (Ukraina), jak i w powiecie lubaczowskim, o ogromnym i wciąż nie do końca wykorzystanym potencjale dla rozwoju turystyki – w wypowiedzi zdalnej stwierdził dyrektor Agencji Rozwoju Regionalnego i Współpracy Transgranicznej „Zakarpacie” Obwodu Zakarpackiego Mychajło Dankanych.
By ożywić turystykę
Kierownik projektu Ewa Sowińska przybliżyła działania, podjęte podczas realizacji zadania: – Niedługo będziemy mogli zobaczyć wirtualne wycieczki po wybranych cerkwiach. Pracujemy również nad interaktywną mapą Zespołu Cerkiewnego w Radrużu. W ramach projektu powstaną również 2 filmy promocyjne. Mamy nadzieję, że dzięki temu dotrzemy nie tylko do najbliższych odbiorców i osób zainteresowanych tymi budynkami, ale również do osób, które nigdy o nich nie słyszały. Wierzymy, że promując te ukryte drewniane skarby jesteśmy w stanie ożywić turystykę sakralną na pograniczu karpackim. Poprawi to także wizerunek ośrodków wiejskich, na terenie których się one znajdują – mówiła. Z kolei Janusz Mazur, kustosz w dziale etnografii i budownictwa drewnianego Muzeum Kresów, przybliżył zarys historii architektury cerkiewnej powiatu lubaczowskiego. – Ze wszystkich cerkwi regionu do projektu musieliśmy wyłonić 10, co było trudnym zadaniem. Z cerkwi powstałych od XVI po XX wiek wybraliśmy te, które występują w każdym regionie powiatu i reprezentują każdą epokę historyczną, wszystkie dziedziny i rozwój kultury cerkiewnej. Wybrane cerkwie są wizytówką powiatu. Możemy się nimi chwalić i je odkrywać, zgodnie z tytułem wystawy. Warto przypomnieć, że do projektu wytypowano po 10 obiektów w Polsce i na Ukrainie. Po stronie polskiej są to cerkwie w powiecie lubaczowskim, we wsiach: Borchów, Gorajec, Kowalówka, Łówcza, Łukawiec, Nowe Brusno, Prusie, Szczutków i Radruż. Po stronie ukraińskiej są to świątynie rozmieszczone na terenie całego Zakarpacia, we wsiach: Hukliwe, Nowosielica, Kołoczawa, Jasina, Użok, Daniłowo, Likicary i Średnie Wody, a także w Użhorodzie. 3 z nich, tj. cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Jasinie, św. Michała Archanioła w Użoku oraz św. Paraskewy w Radrużu w 2013 r. zostały objęte wspólnym wpisem na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Wybrane cerkwie są wizytówką powiatu. Możemy się nimi chwalić i je odkrywać, zgodnie z tytułem wystawy.
Reklama
W swojej wypowiedzi starosta lubaczowski Zenon Swatek podkreślił wielokulturowość regionu, w którym żyli zgodnie ze sobą Polacy, Ukraińcy, Żydzi, Niemcy. Pozostawione przez nich świątynie – cerkwie i synagogi oraz cmentarze o tym zaświadczają. Podkreślił ogromny wkład kustosza Muzeum Kresów Janusza Mazura w badaniach naukowych o cerkwiach w powiecie lubaczowskim i ich popularyzację w licznych publikacjach. Wójt gminy Horyniec Zdrój Robert Serkis podziękował muzeum za opiekę nad cerkwiami, przyjęcie zespołu cerkiewnego w Radrużu i cerkwi w Bruśnie na swoje filie. – Praca przy wykonywaniu zdjęć była trudna, gdyż mieliśmy ograniczony czas. Nie był on rozłożony na cały rok. Nie mogliśmy przedstawić tych obiektów końcówką jesieni lub początkiem wiosny. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, że nie każdy wyjazd kończył się wykonaniem dobrych zdjęć. Staramy się jeździć i promować region, bo naprawdę jest wart zobaczenia, a wszystko, co tu się znajduje jest dla turysty na wyciągnięcie ręki. Ludzie są przyjaźni, nie zdarzyło się tak, że nie mogliśmy gdzieś wejść czy trafić do jakiś obiektów, więc zachęcamy wszystkich do odwiedzenia tej części Roztocza i cerkwi, które tutaj są – w imieniu fotografów powiedział Tomasz Michalski.
Promując ukryte drewniane skarby, jesteśmy w stanie ożywić turystykę sakralną na pograniczu karpackim. Poprawi to także wizerunek ośrodków wiejskich, na terenie których się one znajdują.
Przeszkody i trudności
Dyrektor Muzeum Kresów Piotr Zubowski wskazał, iż przeszkodą dla plenerów fotograficznych jest trwająca pandemia. – Mimo że planowane wcześniej polsko-ukraińskie plenery fotograficzne na ziemi lubaczowskiej oraz na Zakarpaciu, przez wzgląd na pandemię, nie mogły dojść do skutku, powstały artystyczne fotografie, które oddają piękno i klimat drewnianej architektury cerkiewnej regionu Karpat, zachęcając turystów do odwiedzin. Na wystawie widzimy maksymalnie 3 zdjęcia każdego obiektu, czyli po 6 prac każdego z fotografów. Tych zdjęć jest zdecydowanie więcej. Jednym z celów projektu było, by można było je wykorzystywać do promocji dziedzictwa kulturowego ziemi lubaczowskiej oraz Zakarpacia – wyjaśnił.
Wystawie towarzyszy folder ze zdjęciami cerkwi. Wystawa czynna będzie do 9 maja. Projekt Drewniane cerkwie – ukryte skarby wspólnej turystyki regionu Karpat realizowany jest przez Muzeum Kresów w Lubaczowie i Agencję Rozwoju Regionalnego i Współpracy Transgranicznej „Zakarpacie” Obwodu Zakarpackiego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina 2014-20.
