Dzieje PRL są odmierzane kolejnymi kryzysami – przełomami politycznymi, społecznymi i gospodarczymi. Przesilenia wyznaczały granice poszczególnych etapów istnienia „ludowej” Polski i działania jej władz. Źródło problemów, które się w tych momentach pojawiały, stanowił sam system komunistyczny. Kryzys wynikał zazwyczaj z pogłębiającego się marazmu gospodarczego, politycznych rozgrywek i walk frakcyjnych wewnątrz kierownictwa PZPR, z rosnącego niezadowolenia społecznego oraz dojrzewania obywateli do buntu. Wszystko to prowadziło na ogół do społecznego wybuchu i prób korygowania peerelowskiej rzeczywistości przez rządzących.

Zmianom systemowym zachodzącym w komunistycznej Polsce poświęcona jest duża część tomu – efekt konferencji IPN „Metamorfozy polskiego komunizmu. Wokół politycznych przesileń i przełomów...”. W otwierającym go opracowaniu Rafała Łatki pt. Prymas Stefan Wyszyński wobec kryzysów władzy w PRL (1956–1966–1968–1970–1976–1980)... autor przedstawia reakcje prymasa – kierującego Kościołem katolickim w Polsce i zachowaniem milionów wiernych – na konwulsje systemu komunistycznego. Odtwarza wahania i wątpliwości kardynała, jego poczucie odpowiedzialności, przenikliwość i umiejętność skutecznego działania w zmiennej rzeczywistości kryzysowych sytuacji, które modyfikowały działania komunistów i funkcjonowanie PRL. Doskonale widać, że wierni w czasach komunizmu mieli w bł. Stefanie Wyszyńskim prawdziwego przewodnika duchowego.