Łukasz Krzysztofka: Dlaczego w radosny dzień, jakim jest Niedziela Palmowa, Kościół przypomina nam o Męce Zbawiciela?

Ks. Karol Oparcik: Ponieważ do zmartwychwstania idziemy przez krzyż i to jest jedna z fundamentalnych prawd naszej wiary, że zmartwychwstanie Jezusa było poprzedzone Jego męką i śmiercią na krzyżu. Chociaż każda niedziela ma charakter małej Wielkanocy, to szczególnie ostatnia niedziela Wielkiego Postu kładzie mocny akcent na krzyż. Po to, żebyśmy dobrze się przygotowali nie tylko do Triduum Paschalnego, do najważniejszych wydarzeń naszej wiary, ale też, byśmy uświadomili sobie, że krzyż Jezusa, który dla mentalności tego świata jest – jak mówi św. Paweł – głupstwem, albo zgorszeniem, dla nas jest mocą, siłą, zbawieniem, zwycięstwem, znakiem nadziei i miłości Chrystusa do każdego człowieka.

W Niedzielę Palmową w liturgii słyszymy najpierw radosne „Hosanna!”, które potem przeradza się w zawzięte okrzyki „na krzyż!”. Co nam to uświadamia?

Liturgia Niedzieli Palmowej oddaje naszą kondycję jako grzeszników. Z jednej strony „Hosanna” i radość z tego, że Jezus jest pośród nas, wjeżdża na osiołku, a niektórzy chcą go obwołać królem. Kilka dni później – chociaż w tej samej liturgii Niedzieli Męki Pańskiej – akcent jest położony na innych ludzi, którzy odrzucają Jezusa, nie chcą Go jako Pana i Zbawiciela, Mesjasza czy Króla. Z jednej strony jest w nas dużo zapału, gorliwości, wyznawanej wiary, różnych składanych deklaracji i obietnic jakimi to chrześcijanami będziemy. Ale przychodzą momenty, w których dotyka nas zniechęcenie, albo jesteśmy obciążeni grzechem, i to powoduje, że próbujemy wyrzucić Boga z naszego życia. Liturgia Niedzieli Palmowej ma nam przypomnieć, że nieważne jest, co się dzieje w naszym życiu, chodzi o to, żeby zachować stałość wiary – jak mówi Jezus: Kto wytrwa do końca, będzie zbawiony, przez wytrwałość ocalimy nasze życie. Rozważanie Męki Pańskiej może nas nie tylko nauczyć pokory, ale też gorliwości i przede wszystkim miłości do Boga, a także do drugiego człowieka.

W parafii Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie w Niedzielę Palmową zostanie rozstrzygnięty już 31. Ursynowski Konkurs Palm. Jaka jest jego geneza?

Konkurs swymi korzeniami sięga czasów posługiwania w archidiecezji warszawskiej kard. Józefa Glempa i budowniczego tej parafii oraz kościoła ks. prał. Tadeusza Wojdata. W założeniu idea miała na celu scalenie pod względem rodzinnym i wspólnotowym, ale też parafialnym jednej z największych dzielnic Warszawy. Ursynów, gdy powstawał miał być dzielnicą bez Boga i kościoła, tak jak Nowa Huta miała być dzielnicą Krakowa typowo robotniczą. Wówczas ks. Wojdat wpadł na pomysł, żeby ożywić parafię, ale też rozbudzić religijność wśród wiernych. Okazało się to strzałem w dziesiątkę. Dzisiaj jest to największy konkurs palm organizowany w stolicy.

Jak obecnie wygląda konkurs?

Odbywa się w kilku kategoriach: palma duża, średnia, mała i palma rodzinna. Angażują się wspólnoty parafialne, szkoły, zwłaszcza szkoły podstawowe – dzieci bardzo mocno organizują się klasami bądź konkretna szkoła wystawia palmę w różnych kategoriach. Powołana jest specjalna komisja, która wybiera najpiękniejsze palmy. Zwycięzcy otrzymują, ufundowane przez proboszcza ks. prał. Dariusza Gasa, nagrody.

Co jest brane pod uwagę przy wyborze najpiękniejszej palmy? Jakie są kryteria?

Wszystko to zależy, jaka jest kategoria konkursowa danej palmy. Brany pod uwagę jest rozmiar wykonanej palmy i oczywiście technika oraz sposób dekoracji. Na przestrzeni lat palmy były tworzone z żywych gałązek wierzbowych, czy innych roślin i kwiatów lub też były formowane w postaci ozdób wykonanych z bibuły, czy papieru. Tak naprawdę technika jest dowolna, ale liczy się zarówno wysokość palmy, jak również bogactwo zdobienia.

Skąd wziął się zwyczaj święcenia palm?

Historia tego obrzędu sięga dwóch zwyczajów Kościoła Zachodniego i Kościoła Wschodniego. Ten pierwszy bardziej stawiał na odczytanie w ostatnią niedzielę Wielkiego Postu opisu Męki Pańskiej. Kościół Wschodni natomiast bardziej akcentował uroczystą procesję w Niedzielę Palmową, czyli pamiątkę uroczystego wjazdu Jezusa do Jerozolimy na osiołku, kiedy mieszkańcy Jerozolimy słali swe płaszcze i rzucali na ziemię gałązki palm. W wiekach późniejszych te dwa obrzędy Kościół rzymskokatolicki połączył w jedno. Na początku liturgii w Niedzielę Męki Pańskiej odczytuje się fragment Ewangelii z wjazdu Jezusa do Jerozolimy, a później następuje uroczysta procesja z poświęconymi palmami do ołtarza. Następnie rozpoczyna się Eucharystia z opisem Męki Chrystusa.

Jaka jest symbolika palmy?

Palma jest symbolem odradzającego się życia. W Polsce zwyczaj święcenia palm był dosyć mocno zakorzeniony od wielu wieków. Poświęcona palma miała chronić od nieszczęśliwych wypadków, pożarów, nieurodzaju. Dlatego na wsiach bardziej palmy zatykano na polach czy na rozstajach dróg. Był również zwyczaj np. okładania siebie nawzajem, także dzieci, tymi palmami, żeby były strzeżone od złego, dobrze się chowały i zdrowo rosły. Był też zwyczaj połykania bazi z palm, żeby zachować się w dobrym zdrowiu. Dzisiaj raczej poświęcone palmy trzyma się w mieszkaniach, w domach, np. za obrazem przez cały rok, a kiedy się zbliża kolejny Wielki Post poświęcone palmy nie są wyrzucane, tylko po spaleniu służą jako popiół w Środę Popielcową.

Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego to w Niedzielę Palmową – tradycyjnie – ostatnia świątynia stacyjna w Wielkim Poście w Warszawie. Jaki będzie program tego dnia?

Punktem kulminacyjnym będzie Eucharystia pod przewodnictwem metropolity warszawskiego. Przez cały dzień jest sprawowana Eucharystia według porządku niedzielnego. Po Mszy św. o godz. 14.00 będzie możliwość adoracji Najświętszego Sakramentu, potem o godz. 17.15 nabożeństwo „Gorzkich żali”. Oczywiście przez cały dzień w trakcie sprawowanych Eucharystii jest też możliwość spowiedzi. Główna Msza św. z procesją będzie o godz. 11.00. Na tę Eucharystię zaproszeni są wszyscy, ale szczególnie rodziny z dziećmi. Po liturgii zostanie rozstrzygnięty konkurs na najpiękniejszą palmę, a zwycięzcy otrzymają z rąk abp. Adriana Galbasa i proboszcza Dariusza Gasa nagrody książkowe. Serdecznie wszystkich zapraszamy.