Od najdawniejszych czasów ludność Wałbrzycha zajmowała się rolnictwem, a szczególnie uprawą lnu. Sprzyjały temu warunki klimatyczne oraz ukształtowanie terenu. Zakładano gospodarstwa produkujące
płótno, początkowo na własny użytek, potem też na sprzedaż. Dzięki temu już w XV w. Wałbrzych był ważnym ośrodkiem tkactwa, z utworzonym w 1602 r. własnym Cechem.
W II poł. XVIII w. jedną z większych miejscowości na tym terenie, w skład której wchodziło 36 gospodarstw zajmujących się rolnictwem i tkactwem, był Poniatów.
Poprzez wieki wieś ta należała m. in. do rodziny von Setindorf, von Betschow, a w latach 1492-1921 do rodziny von Czettritz. W następnych latach majątek ziemski Poniatów
stał się własnością miasta Wałbrzycha, a w 1951 r. jego dzielnicą.
Pierwsza wzmianka o kościele na terenie Poniatowa pochodzi z 1335 r. Poprzez dzieje historii kościół należał do protestantów i do katolików. W 1957 r.
erygowano w Wałbrzychu nowe parafie, m. in. również parafię Najświętszego Serca Pana Jezusa w Poniatowe, której proboszczem od 1980 r. jest ks. prał. Stanisław Pająk.
Obecny kościół, usytuowany na wzniesieniu, zbudowano w II poł. XVI w. Był kilkakrotnie przebudowywany w XVIII i XIX w. i restaurowany w XX w.
Jest to budowla murowana z kamienia, tynkowana. Ma jedną nawę przykrytą dwuspadowym dachem, do której od strony północnej przylega zakrystia, a od strony zachodniej wieża. Ciekawym
elementem architektonicznym nawy jest ostrołukowy, kamienny portal. Wieża, otynkowana na biało, u podstawy czworoboczna przechodzi w ośmioboczne zwieńczenie, zakończone ośmiopołaciowym
hełmem z latarnią. Przy kościele znajduje się cmentarz, ogrodzony kamiennym murem obronnym, wzniesionym ok. XVII w. W murze zachowały się w kilku miejscach strzelnice
szczelinowe.
We wnętrzu świątyni uwagę zwraca pięknie rzeźbiony w drewnie ołtarz, a na ścianach bocznych wmurowane nagrobki z XVI w. Nad wejściem głównym do kościoła znajduje się
empora organowa, gdzie w centralnej części umieszczono organy z malowanym w kolorach seledynowym i biało-brązowym złoconym prospektem. Złożony jest on z trzech
części, z których środkowa część jest wyższa i szersza od dwóch pozostałych, zakończona po obu stronach parą pilastrów podtrzymujących przełamujące się belkowanie. Części boczne
mają formy podłużnych segmentów, zakończonych belkowaniem w kształcie zwiniętego rulonu. Wszystkie części wypełnione są piszczałkami prospektowymi. W podstawę prospektu, która ma
formę wysokiej boazerii, wbudowany jest kontuar. Składa się on w odróżnieniu od innych instrumentów, które do tej pory opisywaliśmy, z jednego manuału, którego 54 klawisze zawierają
się w skali 1C - 5F (C - f3). Poniżej umieszczono klawiaturę pedałową, na którą składa się 27 klawiszy zawartych w skali 1C - 3D (C - d1). Osiem registrów
znajdujących się nad manuałem uruchamia 7 głosów organowych.
Zespół brzmieniowy manuału:
Principal 8´, Gedackt 8´, Aeoline 8´, Octave 4´, Hohlflöte 4´.
Zespół brzmieniowy pedału:
Subbas 16´, Octavbas 8´.
Do urządzeń dodatkowych należy tylko połączenie Pedal Coppel.
Jest to instrument o trakturze pneumatycznej, zakończonej wiatrownicami pneumatycznymi, skrzyniowymi o systemie opóźniającym. Dwa miechy klinowe z podawaczem, umieszczone
pionowo na jednym stelażu, połączone są z dmuchawą, która napędzana jest silnikiem elektrycznym.
W trakturze pneumatycznej najczęściej wykorzystuje się cienkie rurki jako przewody, przez które przepływa powietrze. Innym sposobem zastosowania pneumatyki w organach jest tzw. dźwignia
Barkera, wynaleziona w 1879 r. przez angielskiego budowniczego organów Charles´a Spackmana Barkera. Jest to urządzenie pneumatyczne, wspomagające trakturę mechaniczną. Zastosowanie tej
dźwigni spowodowało łatwiejszą pracę przy konstruowaniu traktury mechanicznej, lżejszą grę na instrumencie, zwłaszcza przy połączonych klawiaturach i swobodne ich łączenie oraz możliwość zastosowania
efektów crescenda szczególnie w dużych organach. Instrument w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa jest pięknym dopełnieniem całego wnętrza świątyni. Prospekt instrumentu, bardzo
ładnie zdobiony, nie jest konkurencją dla równie pięknego, usytuowanego naprzeciw ołtarza. Organy są nieduże, o małej ilości głosów, ale i na takim instrumencie grający może pokazać
jego wielkość.
Dziękujemy ks. prał. Stanisławowi Pająkowi za udostępnienie organów.
Pomóż w rozwoju naszego portalu