„Nigdy pierwszego papierosa!” - tak brzmi tytuł prewencyjnej kampanii reklamowej prowadzonej przez Francuską Federację Kardiologii. Problem palenia papierosów przez nieletnich wydaje się być we Francji równie poważny jak w Polsce. Co więcej, obniżył się drastycznie wiek pierwszego kontaktu z papierosem. Statystyki przytaczają zastraszające dane - we Francji 23% pierwszych inicjacji z papierosem stanowią dzieci w wieku 11-12 lat! Widać zatem, że w gimnazjum na profilaktykę już za późno. Dlatego prewencją obejmowane są tam już najmłodsze dzieci, zanim zdążą sięgnąć po papierosa.
U nas problem palenia wśród nieletnich nie wygląda lepiej. Po pierwszego papierosa każdego dnia sięga ok. 500 nieletnich chłopców i dziewcząt, a rocznie ok. 180 tys. Jeżeli zestawimy to z ilością wypalanych przez dzieci i nieletnią młodzież papierosów - od 3 do 4 miliardów sztuk rocznie - to może zaczniemy dostrzegać wagę problemu.
W kwestii promocji zdrowego stylu życia i profilaktyki antynikotynowej specjaliści liczą na współpracę rodziców, albo lepiej - rodziców i szkoły. I tutaj leży sedno sprawy. Ci, którzy walczą z nałogiem, zauważają jakieś ciche przyzwolenie jednej i drugiej strony. Papieros nie jest tabu dla młodzieży. Na ulicach pełno nastolatków z papierosem w ręku. Uczeń przyłapany na paleniu i zapytany, czy rodzice wiedzą, odpowiada, że „wiedzą, ale co mogą mi zrobić?”. Rodzice wydają się bezradni, bo ich zakazy nie skutkują.
Na terenie szkoły teoretycznie istnieje zakaz palenia. Ale wojnę z popalaniem w toaletach szkolnych nauczyciele już dawno uznali za przegraną. Nie ma żadnych sankcji dla palących, nikogo nie dziwi widok dużej gromady uczniów na każdej dużej przerwie „odreagowujących lekcyjny stres” z papierosem w ręku tuż poza murami szkoły. Palenie jest rodzajem stylu młodzieżowego, papieros, tak jak alkohol, towarzyszy często imprezom młodzieżowym. Z papierosem wiąże się też pewna forma klanowości. Młodzież dzieli się na grupy palące i niepalące.
Zakład Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Akademii Świętokrzyskiej we współpracy z diecezjalną Caritas prowadzi program prewencyjny w szkołach województwa. Ze statystyk i badań wynika, że w działaniu rodziców brak konsekwencji. Rodzice, choć są przeciwni paleniu, jednocześnie nie reagują na pierwszego papierosa.
A jaka jest świadomość szkodliwości nikotyny wśród nieletnich? Tylko znikoma część dzieci zdaje sobie sprawę, jakie zagrożenie dla zdrowia stanowią papierosy, a jeszcze mniej jest świadomych, że palenie prowadzi do nałogu - i winą za to obarczają rodziców, a w drugiej kolejności szkołę.
Co prawda producenci zobowiązani są do umieszczania informacji o szkodliwości palenia na opakowaniu swoich wyrobów i istnieje zakaz reklamy papierosów w miejscach publicznych oraz mediach, ale czy to wystarczy jako prewencja?
W walkę antynikotynową musi być włączona również sama młodzież. Już dawno zauważono, że lepiej na nastolatków działają pomysły, które wychodzą od nich samych niż te lansowane z góry. Moda na niepalenie wśród młodzieży? Niektórzy mówią, że to możliwe. We Francji Federacja zaproponowała uczniom aktywne włączenie się w kampanię antynikotynową poprzez wymyślanie spotów i scenariuszy reklamowych na temat „Nigdy pierwszego papierosa”. W niektórych szkołach francuskich utworzono również klasy dla niepalących!
Pierwszy raz drogo kosztuje i dlatego każda, nawet kosztowna prewencja będzie tańsza niż leczenie skutków - twierdzą specjaliści.