W liście pasterskim na Wielki Post abp Marek Jędraszewski zaprasza wszystkich wiernych Archidiecezji krakowskiej, szczególnie mieszkańców Krakowa, do codziennego pielgrzymowania do kościołów stacyjnych.

Tradycja Liturgii stacyjnej zrodziła się w Rzymie - zasadniczo z dwóch źródeł. Pierwszym był prosty - choć pewnie rzadko uświadamiany sobie przez nas fakt - że przez kilka pierwszych wieków biskup Rzymu nie miał "swojego" kościoła. Katedra biskupa Rzymu (wraz z baptysterium i pałacem papieskim) została wybudowana z fundacji cesarza Konstantyna Wielkiego dopiero po roku 313. Wcześniej papież nawiedzał - dla sprawowania Eucharystii - kolejne kościoły domowe, z czasem przekształcone w tzw. tituli. Na początku V w. było ich w Rzymie 25. Oczywiście, przybycie biskupa dla przewodniczenia Eucharystii w danej lokalnej społeczności nadawało jej szczególnie uroczysty charakter. Drugie "źródło" świątyń stacyjnych stanowiły kościoły związane z kultem świętych - szczególnie męczenników.

Liturgiczne "wędrowanie" papieża po rzymskich kościołach nie ograniczało się wcale jedynie do okresu Wielkiego Postu - wystarczy przejrzeć pod tym względem jedną z najważniejszych wczesnośredniowiecznych kolekcji kazań pozostawionych przez św. Grzegorza Wielkiego. Ostatecznie, to jednak tradycja wielkopostnych kościołów stacyjnych okazała się najlepiej przemyślana i najtrwalsza. Kultywowano ją w Rzymie aż do okresu awiniońskiego czyli do początków XIV wieku - w miejscach i formie wypracowanej za czasu wspomnianego już papieża Grzegorza - nie bez powodu nazywanego "ojcem średniowiecznego duszpasterstwa".

Wielkopostną Liturgię stacyjną przywrócono w Rzymie (wpierw ad experimentum) w roku 1979 - także jako propozycję do naśladowania w innych, odpowiednio dużych stolicach biskupich (w Polsce zainaugurowano ją dotychczas w Łodzi i Warszawie; w tym roku dołączają Poznań i Kraków). Liturgia stacyjna może mieć różną formę - może nią być wyłącznie Eucharystia; może zostać ona poprzedzona procesją o charakterze pokutnym (połączoną ze śpiewem np. Psalmu 50 lub Litanii do Wszystkich Świętych); może też przyjąć formę Nieszporów albo Liturgii Słowa Bożego, w szczególności wspólnotowej Celebracji Sakramentu Pokuty i Pojednania (z indywidualną spowiedzią).

Duchowość całej Liturgii stacyjnej koncentruje się - tak w Rzymie, jak i w każdym innym mieście - wokół trzech zasadniczych elementów. Pierwszym jest wymiar pokutny - zrodzone ze słuchania Słowa: modlitwa, post i praktyka miłosierdzia. Drugim jest ukazanie miasta jako "przestrzeni świętej" - i to nierzadko od dawna, a wiec kodującej w sobie wielowiekowe, bogate dziedzictwo (niekoniecznie powszechnie znane). Trzeci element stanowi wymiar jedności całego partykularnego Kościoła wokół swojego biskupa. O aktualności każdego (!) z tych elementów nie trzeba chyba nikogo przekonywać...

Jako świątynie stacyjne zostały wybrane w Krakowie kościoły zarówno o dawnej metryce (przede wszystkim wawelska katedra, ale także Św. Krzyż, św. Katarzyna czy Najświętszego Salwatora), jak i kościoły nowsze - posiadające istotne znaczenie na pastoralnej mapie dzisiejszego Krakowa. "Sieć stacyjna" pokrywa całe miasto - wszystkie jego dzielnice. Żaden z kościołów nie jest "przypadkowy" - o tym, że w konkretnym dniu Liturgia odbywa się właśnie w nim zadecydowały różne powody: albo analogia do rzymskiego pierwowzoru (np. Kościół Mariacki jako odpowiednik Bazyliki Santa Maria Maggiore), albo związek z czytaniami liturgicznymi (Bazylika Bożego Miłosierdzia z racji na Ewangelię o Sądzie z uczynków miłosierdzia - Mt 25), albo względy topograficzne (kościół św. Anny w nawiązaniu do Ewangelii o uzdrowieniu przy sadzawce Betesda) - pełne objaśnienie zawiera załączona tabela.

Liturgie będą miały z reguły postać Mszy św., jeśli to możliwe o godz. 19.30 (wspólna godzina ułatwi wiernym pielgrzymowanie do kolejnych miejsc). Za każdym razem będzie im przewodniczył biskup (on też głosi homilię). Składka zebrana podczas Eucharystii ma być przeznaczona na konkretne dzieła charytatywne w Parafii.

bp Grzegorz Ryś

Kraków, 24 lutego 2017 r.

List pasterski księdza Arcybiskupa Marka Jędraszewskiego na Wielki Post

Lista kościołów stacyjnych w Krakowie oraz celebransów:

1.03 - Katedra na Wawelu, godz. 16:30 - abp Jędraszewski

2.03 - Kościół św. Krzyża (ul. Św. Krzyża), godz. 18:00 - bp Pieronek

3.03 - Kościół SS. Karmelitanek (ul. Kopernika), godz. 19:30 - bp Ryś

4.03 - Kościół oo. Reformatów (ul. Reformacka), godz. 16.30 - bp Zając

1. tydzień Wielkiego Postu

6.03 - Bazylika Bożego Miłosierdzia (Łagiewniki) - bp Zając

7.03 - Kościół św. Józefa (os. Kalinowe) - bp Ryś

8.03 - Bazylika Mariacka (Rynek Główny) - bp Ryś

9.03 - Kościół św. Katarzyny (ul. Augustiańska) - bp. Muskus

10.03 - Kościół śś. Piotra i Pawła (ul. Grodzka) - bp Pieronek

11.03 - Kościół św. Szczepana (ul. Sienkiewicza) - bp Muskus

2. tydzień Wielkiego Postu

13.03 - Kościół św. Michała i św. Stanisław (Paulini na Skałce) - bp Pieronek

14.03 - Bazylika oo. Dominikanów - bp Ryś

15.03 - Kościół św. Maksymiliana (Mistrzejowice) - bp Muskus

16.03 - Kościół św. Barbary (Mały Rynek) - bp Zając

17.03 - Kościół MB Królowej Polski (Arka Pana) - abp Jędraszewski

18.03 - Kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela (Salwator) - bp Pieronek

3. tydzień Wielkiego Postu

20.03 - Kościół św. Józefa (Sióstr Bernardynek na Poselskiej) - abp Jędraszewski

21.03 - Kościół św. Brata Alberta (oś. Dywizjonu 303) - bp Muskus

22.03 - Sanktuarium Krzyża Świętego (Opactwo w Mogile) - bp Zając

23.03 - Sanktuarium św. Jana Pawła II (Białe Morza) - kard. Dziwisz

24.03 - Kościół NMP z Lourdes na Miasteczku (ul. Misjonarska) - abp Jędraszewski

25.03 - Bazylika oo. Franciszkanów - bp Ryś

4. tydzień Wielkiego Postu

27.03 - Kościół św. Mikołaja (ul. Kopernika) - bp Muskus

28.03 - Kościół św. Anny - bp Szkodoń

29.03 - Kościół pw. Nawrócenia św. Pawła (Stradom) - bp Szkodoń

30.03 - Kościół św. Jana Chrzciciela (Prądnik Czerwony) - bp Zając

31.03 - Kościół MB Różańcowej (Piaski Nowe) - bp Ryś

1.04 - Kościół MB Pocieszenia (ul. Bulwarowa) - bp Szkodoń

5. tydzień Wielkiego Postu

3.04 - Kościół św. Marka - bp Szkodoń

4.04 - Kościół św. Jadwigi (Krowodrza) - bp Ryś

5.04 - Kościół św. Stanisława Kostki (Dębniki) - bp Szkodoń

6.04 - Kościół św. Józefa (Podgórze) - abp Jędraszewski

7.04 - Kościół ss. Albertynek „Ecce Homo" (ul. Woronicza) - bp Zając

8.04 - Kościół św. Floriana - kard. Dziwisz