Mariusz Rzymek: - Chodzisz do szkoły katolickiej, czy to przypadek?

Michał Budzyński: - Nie, to świadomy wybór. W szkole do której uczęszczam nie ma problemów z narkotykami, papierosami i tym podobnymi używkami. Na dodatek grono nauczycielskie, które tam pracuje, należy do najlepszych w Bielsku-Białej. Poza tym zaproponowano mi indywidualny tok nauczania, dzięki czemu mogę lepiej przygotowywać się do olimpiad z matematyki i rozwijać swoje matematyczno-fizyczne zainteresowania.

- Ostatnio jesteś laureatem prestiżowych wyróżnień fotograficznych. Z racji laurów, które ostatnio na ciebie spływają, czujesz, że twoja osoba jest inaczej postrzegana przez szkolne środowisko?

- Rzeczywiście, ostatnimi czasy częściej goszczę w mediach. Widać mnie, a to w jakiejś telewizji, gazecie, bądź w galerii czy na plakacie. Mimo to myślę, że większość uczniów z mojej szkoły mało o mnie wie. Taką konkretną wiedzę posiada jedynie rodzina i najbliżsi znajomi.

- Jak to się stało, że zająłeś się fotografią. Czy tę pasję zaszczepili ci rodzice?

- Nie, moi rodzice nie mają z tym nic wspólnego. Sami nie fotografują. Na grunt fotografii wszedłem na własną rękę. Pewnego letniego dnia wziąłem po prostu aparat i poszedłem na wycieczkę. A że blisko mojego domu jest las, więc w jego stronę skierowałem swe kroki. W ten sposób zaczęła się moja przygoda z fotografią. Później zacząłem czytać w Internecie tematycznie ukierunkowane artykuły, książki, podglądałem prace innych fotografików, zapisałem się na portale fotograficzne, na których wystawiałem swoje zdjęcia pod ocenę, a następnie dołączyłem do grup skupiających w zasadzie najlepszych fotografów przyrody w Polsce, czyli do Związku Polskich Fotografików Przyrody.

- Zdobywasz światowy rozgłos i międzynarodowe laury. Czy to przyczynek do tego, by określać cię mianem profesjonalisty, czy jeszcze amatora?

- Profesjonalistą siebie nie określam, ponieważ nie czerpię profesjonalnego dochodu z mojej pasji i na dodatek zaledwie parę razy w roku robię zdjęcia podczas fotograficznych plenerów.

- Jednym słowem nie jesteś typem człowieka, który bez przerwy chodzi z aparatem i wszędzie szuka dobrych ujęć?

- Nie, w żadnym razie. Najlepiej pracuje się z aparatem na plenerach fotograficznych. Zwykle trwają one od trzech dni do tygodnia. Najczęściej wyjeżdżam na plenery organizowane przez Związek Fotografików Przyrody. Odbywają się one w różnych ciekawych miejscach, takich jak: Beskid Niski, Roztocze, Tatry, Park Słowiński, Góry Stołowe. Dzień wtedy rozpoczyna się wcześnie rano, bo jeszcze przed wschodem słońca. Jest to uwarunkowane tym, że do dyspozycji fotografujących jest najlepsze światło, które wydobywa z półmroku nieznane szczegóły terenu. Po fotografowaniu jest czas na odsypianie, rozmowy bądź zwiedzanie okolicy. Druga tura na robienie zdjęć przychodzi wraz z zachodem słońca. Taki dzień wieńczą spotkania i prezentacje fotografii.

- Twoje pierwsze fotograficzne safari odbyło się z aparatem cyfrowym czy analogowym?

- Zacząłem od aparatu cyfrowego, następnie przeniosłem się na lustrzankę analogową. Z niej przeskoczyłem na lustrzankę cyfrową i znów wróciłem do lustrzanki analogowej. Obecnie robię zdjęcia na dwa sposoby: analogowo i cyfrowo.

- Do którego z tych sposobów utrwalania pejzażu czujesz większy sentyment?

- Jestem na tyle młody, że nie mogę czuć sentymentu do ciemni. To nie moje czasy. Fotografia analogowa bez wątpienia sprzyja lepszej koncentracji. Przy niej bardziej się myśli nad jednym ujęciem. Z kolei przy fotografii cyfrowej jest większa pokusa do bezustannego naciskania migawki.

- Czy możesz powiedzieć o sobie, że posiadasz już swój niepowtarzalny, autorski styl fotografowania?

- Wiele osób mówi mi, że tak właśnie jest. Że moje prace są rozpoznawalne i bez problemów można je wyłowić z wielości zdjęć zamieszczanych w Internecie. Natomiast ja tego stylu za bardzo nie widzę. O swoim fotografowaniu mogę powiedzieć tyle, że wynika ono z chęci robienia zdjęć, które później będą mi się podobać.

- Fotografowie rzadko zadowoleni są z efektów swojej pracy. Jak to jest u ciebie?

- Adams, jeden z czołowych fotografików amerykańskich powiedział, że jak w ciągu roku zrobi się 12 dobrych ujęć, to można mówić o idealnym wyniku. W dzisiejszych czasach, w dobie fotografii cyfrowej, jest to jednak nieco inaczej uwarunkowane i myślę, że tych dobrych zdjęć można jednak zrobić więcej.

- Jakie kryteria decydują u ciebie, że jedno zdjęcie uważasz za dobre, a drugie już nie?

- Ciężko to wyartykułować. Zdjęcie, które mi się podoba to takie, które niesie z sobą jakiś przekaz. Ja patrząc na nie muszę czuć, że uchwyciłem w nim to, co chciałem. Odrzucam natomiast te zdjęcia, które nic nie wnoszą. Nie ma jednak dwóch identycznych progów wrażliwości i każdy musi wyczuć to samemu. Chociaż ostatnimi czasy zauważam, że moje fotografie nie zawsze są odbierane przez moich znajomych z aprobatą. Tak to już jednak bywa, że w pewnym momencie odchodzi się od utartych wzorców i wędruje się nowymi szlakami. Ja na początku zaczynałem od ptaków i makrofotografii (trawy, owady, rośliny), po czym przeniosłem się na pejzaże i abstrakcyjne formy naturalne, typu wzory na piasku. Obecnie zafascynowany jestem różnymi czarno-białymi pracami znanych fotografików. A co będzie w przyszłości, ciężko powiedzieć. Na dzień dzisiejszy wiem, w którą stronę na pewno nie pójdę. W Internecie widziałem na przykład fotografie tych samych miejsc ujęte z tej samej perspektywy, tyle, że za pomocą różnych obiektywów. Takiej fotografii z pewnością będę unikał.

- Jak to jest, że setki ludzi widzą ten sam pejzaż, to samo drzewo i nie dostrzegają w nim nic nadzwyczajnego. Następnie pojawiasz się ty i przez naciśniecie migawki wydobywasz z niego całą magię.

- Ciężko powiedzieć skąd się to bierze. Zwykle moimi tematami są proste widoki, jakieś drzewa, góry, które staram się w interesujący sposób ująć. Czy to, gdy poranne słońce oświetla tylko część szczytów i burzowe chmury nad nimi, a doliny spowija jeszcze półmrok, czy też gdy wykorzystuję jakieś szczegół, który sprawia, że cała kompozycja staje się bardziej intrygująca. Tak było na przykład z nagrodzonym w Londynie zdjęciem, które przedstawiało pół drzewa z pękającą u korzeni lodową szczeliną. W zasadzie to było zwykłe drzewo, a czemu je tak akurat ująłem, nawet nie potrafię powiedzieć.

- Masz wielką satysfakcję z tego, że twoje spojrzenie na świat przyrody podziela i docenia grono światowej klasy ekspertów, którzy zasiadają w składach międzynarodowych konkursów fotograficznych?

- To wielka satysfakcja. Tym bardziej, że trzy razy z rzędu zostałem wyróżniony w konkursie BBC Wildlife Photographer of the Year w Londynie. Teraz, już po raz ostatni, znów wysłałem tam swe prace do oceny.

- Po raz ostatni do - jak sądzę - młodzieżowej kategorii wiekowej?

- Tak, to prawda. Do tej pory startowałem w kategorii młodzieżowej, która obejmuje osoby między 15 a 17 rokiem życia. Tak więc za rok będę mógł zgłaszać swoje prace jedynie do kategorii dla dorosłych, a to już zupełnie inna bajka. Tam swoje zdjęcia wysyłają profesjonaliści z całego świata, którzy na robienie zdjęć poświęcają 7 dni w tygodniu. W takim gronie ciężko już się przebić. Nie ma co jednak narzekać, bo prawdę mówiąc i w młodzieżowej kategorii nie jest łatwo. Startują w niej bowiem dzieci zawodowych fotografików, które dysponują sprzętem fotograficznym za dziesiątki tysięcy złotych i jeżdżą na plenery w różne zakątki świata. Dla przykładu, moja znajoma rówieśnica ze Szwecji pracuje na sprzęcie wartym jakieś 60-70 tys. zł.

- Udowodniłeś jednak, że za sprawą znacznie tańszego sprzętu i polskich plenerów też można zyskać przychylność profesjonalistów?

- Konkurs BBC Wildlife Photographer of the Year najlepiej uwidocznia to, że nie sprzęt decyduje o zdjęciu. Nie ma co jednak ukrywać, że będąc obywatelami biedniejszej części Starego Kontynentu, trudniej nam konkurować z tymi, których kieszenie są bardziej zasobne.

- Twoim zdaniem Polska jest wdzięcznym miejscem do fotografowania, czy też pod względem atrakcyjności przyrodniczej znacząco przegrywa konkurencję z innymi państwami na świecie?

- Polska jest naprawdę ładnym krajem, ale trudniej jest tutaj zrobić ładne, widokowe zdjęcie, niż np. w Alpach, Islandii, Himalajach czy Stanach Zjednoczonych. Mamy po prostu mniej spektakularnych miejsc. Nie ma u nas ani 30-metrowych wodospadów, ani ośmiotysięcznych szczytów. Polska od fotografika wymaga cierpliwego szukania pięknego pleneru.

- Jakie miejsca w Polsce były dla ciebie prawdziwym odkryciem?

- Do takich należał m.in. Beskid Niski, który nie dość, że jest, jak gdzieś czytałem, najdzikszym pasem gór w Polsce, to jeszcze wyróżnia się ciekawą architekturą ludową. Tam czas jakby zatrzymał się kilkadziesiąt lat temu. Równie interesujący jest Słowiński Park Narodowy. Ruchome wydmy, lasy i jeziora tworzą jego unikatową i zarazem bardzo fotogeniczną strukturę. Bardzo chętnie pojechałbym natomiast nad Biebrzę, gdzie żyją łosie, które mnie bardzo interesują.

- Rodzice myśląc o wakacjach biorą pod uwagę twoje fascynacje fotograficzne i uzgadniają z tobą miejsce wypoczynku?

- Właściwie ostatnimi czasy chętnie się mnie podpytują o kierunek wyjazdu. Po prostu lubią być z dala od tłumów, od miast, a ja im to zapewniam. Jako zrzeszony fotografik otrzymuję specjalne uprawnienia do poruszania się poza oznakowanymi trasami w parkach przyrody, przez co docierają do miejsc, w których normalnie nie można przebywać. Do wstawania o trzeciej w nocy też już chyba się przyzwyczaili. Dzięki temu mogą na przykład obserwować wschód słońca z nadmorskiej wydmy. Czasami niektóre pomysły, jakie miewam, nie są im w smak, ale też w końcu się na nie godzą. Trochę na przykład narzekali, gdy przez trzy noce z rzędu zabierałem ich pod jedno drzewo, by fotografować rozpościerające się nad nim gwiazdy.

- W przyszłym roku czeka cię matura, a co za tym idzie wybór szkoły wyższej. Czy z racji twojej pasji będzie to uczelnia o profilu fotograficznym?

- Raczej myślę o informatyce albo o jakichś pokrewnych kierunkach ścisłych. Będę się starał, aby miejscem, w którym zacznę studiować był Kraków. Na fotografię nie jestem za bardzo zdecydowany. Być może kiedyś wybiorę ją zaocznie, ale czy coś mi to da? Raczej nie rozwijam planów w tym kierunku.

- Mając na koncie konkretne sukcesy na konkursach fotograficznych, czemu nie myślisz o zostaniu zawodowcem?

- Jako profesjonalista nie chciałbym aż tak temu się poświęcać, chociaż życie może zweryfikować plany. Trzeba sobie jednak szczerze powiedzieć, że w Polsce ciężko jest wyżyć z fotografii artystycznej, a do dokumentowania ślubów kompletnie mnie nie ciągnie.

- A praca na użytek jakiegoś z magazynów?

- Na razie tego nie wykluczam. Słyszę jednak, że coraz trudniej jest zarobić na fotografii dokumentalnej. Ja zresztą nie chciałbym uprawiać takiej reporterskiej, a na fotografię artystyczną nie ma za dużego zapotrzebowania.