Świętowanie zaczyna się już w Wielką Sobotę. W poprzednim felietonie napisałem, że ten dzień jest poświęcony zadumie i refleksji, i rzeczywiście tak jest. Jednakże już rano sprawowana jest liturgia nazywana również „Liturgią Pierwszego Zmartwychwstania”. Jest to zapowiedź tego, co ma się wydarzyć o północy, kiedy to wierni uroczyście będą radowali się zwycięstwem Chrystusa nad śmiercią i grzechem ludzkim. W trakcie liturgii śpiewany jest hymn: ἀνάστα, ὁ Θεός, κρίνων τὴν γῆν, ὅτι σὺ κατακληρονομήσεις ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι co oznacza mniej więcej: Powstań, zatem, Boże i wypełnij swój sprawiedliwy wyrok wobec ziemi, albowiem wszystkie narody są Twoją własnością.

Co ciekawe, Wielka Sobota jest też wyjątkowym dniem postnym, bowiem tego dnia Cerkiew Prawosławna surowo zabrania spożywania oliwy. Dlatego też na Wielką Sobotę mówi się potocznie: Αλάδωτο Σάββατο (wym. Aladoto Sawato), czyli Nieoliwna Sobota. Ponadto, innym „zwyczajem” w Grecji na czas Wielkiego Tygodnia, a szczególnie w okresie Triduum Paschalnego, jest emitowanie w stacjach telewizyjnych filmów poświęconych życiu Jezusa Chrystusa oraz innych wydarzeniach biblijnych. Szczególną popularnością cieszy się film (a także serial) Jezus z Nazaretu w reż. Franca Zeffirellego z 1977 roku.

Trzeba też wspomnieć, że w Wielką Sobotę do Grecji sprowadzany jest też specjalnym rządowym samolotem Święty Ogień z Jerozolimy, który następnie jest przekazywany wszystkim kościołom i będzie rozdawany wiernym o północy. Właśnie o tej godzinie chrześcijanie gromadzą się w cerkwiach trzymając w rękach lambady, czyli długie, chude, ozdobione świece. Zwyczaj ten bierze się z pierwszych wieków chrześcijaństwa. Według tradycji, osoby które chciały nawrócić się i być uczniami Syna Bożego, przyjmowały chrzest święty w Wielką Sobotę lub Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego. W trakcie obrzędu trzymały zapaloną lambadę, co miało symbolizować przyjęcie światła Chrystusa.

Kiedy wybije północ, zaczynają hucznie bić dzwony kościołów, a pop śpiewa radosny hymn «Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωὴν χαρισάμενος!» co oznacza mniej więcej: „Chrystus powstał z martwych, śmierć pokonał swoją śmiercią a tym, co byli w grobach, przywrócił życie”. Wtedy pop podaje swoją świecę, od której wierni zapalają kolejno swoje. Przy tym Świętym Ogniu wierni składają sobie życzenia z okazji Zmartwychwstania Pańskiego. Następnie wierni zanoszą ogień do swoich domów i na drzwiach wejściowych dymem świecy znaczą krzyż, aby w tym mieszkaniu zagościł Syn Człowieczy, błogosławił i strzegł mieszkańców przed zasadzkami złego ducha. Widok tysięcy ludzi idących ulicami Aten z wielu cerkwi z zapalonymi lampionami w środku nocy na trwałe utkwił w mej pamięci.

W Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego natomiast wierni zasiadają wraz z rodziną do stołów, aby skosztować potraw, które były przygotowywane w Wielką Sobotę. W trakcie biesiadowania stuka się czerwonymi jajkami, pomalowanymi w Wielki Czwartek. Przyjmuje się, że dla osoby, u której skorupa jajka nie pęknie, będzie to pomyślny rok. Natomiast wśród dań jakie są spożywane w Wielkanoc jest m.in. zupa μαγειρίτσα (wym. magiritsa) która zawiera podroby z jagnięcia, sok z cytryny oraz koperek. Inną wyjątkową potrawą jest κοκορέτσι (wym. kokoretsi) czyli grillowane flaki z baraniny. Danie te sporządza się w ten sposób, że większość wnętrzności owijanych jest jelitami, a następnie grillowane na specjalnym ognisku, które Grecy rozpalają na podwórku. Nie może oczywiście zabraknąć też samego baranka, którego mięso, upieczone na ruszcie, jeżeli jest dobrze przyprawione i przypieczone, smakuje wyśmienicie. Samo pieczenie baranka trwa kilka godzin, ruszt należy co kilka minut obracać, żeby mięso się nie przypaliło – ten czas wypełnia Grekom śpiewanie pieśni, tańce i popijanie lekkiego wina.

W ramach świętowania Zmartwychwstania Pańskiego w różnych częściach Grecji są praktykowane regionalne zwyczaje. Jednym z nich jest palenie kukły Judasza, który zdradził Jezusa Chrystusa. Natomiast na wyspie Kerkyra (znana również jako Korfu) wierni zrzucają gliniane dzbany co ma przypominać wyrzucenie zła z mieszkania. Ponadto przez najbliższe kilka tygodni (zazwyczaj do świąt Wniebowstąpienia Pańskiego) wierni pozdrawiają się mówiąc: «Χριστός Ανέστη!» (wym. Christos Anesti) czyli „Chrystus Zmartwychwstał!” na co należy odpowiedzieć «Αληθώς Ανέστη» (wym. Alithos anesti) lub «Αληθώς ο Κύριος» (wym. Alithos o Kirjos) co oznacza Prawdzie (Pan) Zmartwychwstał!

Kończąc, życzę wszystkim Czytelnikom wiele łask płynących od Tego, który jest, który był i który przychodzi. Niech Zmartwychwstały Pan ma wszystkich w Swej opiece i w Swoim niezmierzonym Miłosierdziu, niech nas zachowa od złego i prowadzi do Królestwa Bożego! Χριστός Ανέστη!!