Reklama

Sienkiewicz w okrzejskim kościele

2 października br. minie 40 lat od otwarcia Muzeum Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, a 15 listopada br. - 90-lecie śmierci pisarza. Z tej okazji rozmawiamy z ks. Czesławem Ciołkiem - proboszczem parafii w Okrzei, w której pisarz był ochrzczony oraz z dyrektorem Muzeum Antonim Cybulskim, który kieruje placówką od początku jej istnienia.

Niedziela Ogólnopolska 41/2006, str. 24

Nad płytą nagrobną matki Sienkiewicza
Wiesław Adamik

Nad płytą nagrobną matki Sienkiewicza <br>Wiesław Adamik

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

- Jakie są związki przodków Henryka Sienkiewicza z Kościołem katolickim?

Ks. Czesław Ciołek: - Prababka Henryka Sienkiewicza Cieciszowska Teresa nie tylko wybudowała w 1793 r. klasycystyczny kościół w Okrzei, ale też wyposażyła go w sprzęt liturgiczny; mamy np. w Okrzei ornat liczący 220 lat, pozłacaną srebrną monstrancję, zdobną w winogrona i kłosy z herbem i dedykacją Cieciszowskich dla miejscowego kościoła. Musiała to być bardzo pobożna i bogata rodzina, bo takich darczyńców, którzy ufundowaliby cały duży kościół wraz z wyposażeniem, nie było na stosunkowo biednym Podlasiu zbyt wielu. Rodzina Cieciszowskich dysponowała jeszcze u schyłku XVIII wieku znacznymi dobrami także w województwie kijowskim.
W tym właśnie kościele wzięli ślub rodzice Henryka Sienkiewicza - Józef Sienkiewicz i Stefania Cieciszowska, a maleńki Henryk, który urodził się 5 maja w 1846 r., został w nim ochrzczony 7 maja tego samego roku (zachowała się oryginalna chrzcielnica). Fakt przyjścia na świat przyszłego laureata Nagrody Nobla upamiętnia wpis w księdze parafialnej oraz tablica ufundowana na ścianie kościoła. Jest w tym kościele również tablica nagrobna wuja pisarza i zarazem jego ojca chrzestnego - Adama Cieciszowskiego, zmarłego w 1890 r.

Reklama

Antoni Cybulski: - W rodzinie Cieciszowskich było kilku duchownych - np. biskup łucki Kacper, arcybiskup Kijowa, zwierzchnik Kościoła katolickiego w całej carskiej Rosji; ciotka Sienkiewicza była ksienią (przełożoną) Panien Kanoniczek; potem pisarka Jadwiga „Deotyma” Łuszczewska, jak mówiono - panna nr 1 w Warszawie, nie była wprawdzie osobą duchowną, ale znano ją jako tą, która w końcu XIX wieku niosła pokarm duchowy.

- Jakie były związki z Kościołem samego Henryka Sienkiewicza w latach późniejszych jego życia?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

A. C.: - Sam Sienkiewicz wypowiadał się tak o Kościele: „Kościół był stróżem przeszłości i siewcą przyszłości, opiekunem teraźniejszości” (taki wpis znajduje się w księdze pamiątkowej w katedrze płockiej). Niewątpliwie od wczesnych lat Sienkiewicz miał tego świadomość i dawał temu wyraz w swojej twórczości, m.in. uwiecznił w swoich utworach wiele kościołów jako miejsca modlitwy, przysiąg wojskowych. Kulminacją był opis nabożeństwa w katakumbach i męczeństwo pierwszych chrześcijan rzymskich w powieści Quo vadis. W Rzymie pisarz odwiedził pamiętny kościół Quo vadis, który zainspirował go do napisania słynnej powieści.
Wiele o związkach pisarza z Kościołem mówił sługa Boży ks. Władysław Korniłowicz, założyciel ośrodka dla dzieci ociemniałych w Laskach i kapelan Prymasa Wyszyńskiego. Prof. Władysław Tatarkiewicz pisze, że ks. Korniłowicz udzielał mu ślubu. Prof. Aniela Chałubińska, wybitny geograf, naukowiec, często miała kontakt z ks. Korniłowiczem. Niósł daleko idący ekumenizm, dla niego nie było podziałów między wyznaniami.

- A po śmierci pisarza?

Reklama

Ks. Cz. C.: - Dla ziem rodzinnych pisarza na Podlasiu niezmiernie ważna jest działalność ks. Antoniego Kresy w latach trzydziestych XX wieku, wielkiego społecznika, który w tamtych czasach był prekursorem niesienia wielkiej kultury w środowisku wiejskim i poniósł śmierć jako męczennik za wiarę w Oświęcimiu z rąk hitlerowskich oprawców. Badałem różne dokumenty związane z moim poprzednikiem na tej parafii i wiem, że poprosił swojego biskupa, aby przydzielił mu najbiedniejszą parafię w diecezji. Była to właśnie Okrzeja, która i dziś jest bardzo biedna.

A. C.: - Ks. Kresa pochodził z okolic Węgrowa - z Ludwinowa. Działał w komitecie budowy kopca Sienkiewicza w Okrzei, którego projekt powstał w 1924 r. Inicjatorem sypania kopca był ówczesny biskup podlaski Henryk Przeździecki, a wykonawcą ks. Antoni Kresa. Również bł. bp Jerzy Matulewicz z Wilna był w komitecie. Fotografię Błogosłowionego posiadamy w zbiorach kierowanego przeze mnie Muzeum Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej. Postać ks. Kresy będzie szerzej przedstawiona w książce mojej żony, Anny Cybulskiej, która ukaże się staraniem Muzeum i Parafii w Okrzei.

Reklama

Ks. Cz. C. - Zaproponowałem Annie Cybulskiej napisanie monografii historycznej mojej parafii pt. Dzieje Kościoła w Okrzei. Wiele grup wycieczkowych zwiedzających nasz kościół pyta o takie wydawnictwa. Zachowało się tu sporo dokumentów, wiele ksiąg parafialnych i inwentarzowych (np. z roku 1854 r.). Wiemy np., iż w połowie XIX wieku były to tereny występowania epidemii cholery - zmarłych chowano w przydrożnych rowach, ale był to też teren, gdzie ludzie byli - i są do dzisiaj - bardzo pobożni. Tutejsi mieszkańcy nie mają może zbyt głębokiego poczucia związku Henryka Sienkiewicza z tymi okolicami. Umacniamy je uroczystymi Mszami św., odprawianymi w rocznicowe okazje związane z pisarzem. Starałem się w ostatnim okresie dokonywać licznych odrestaurowań kościoła okrzejskiego, aby jego wnętrzu przywrócić dawny, klasycystyczny kształt.
Wiele grup wycieczkowych, które przybywają do Muzeum H. Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej, kierowanych jest później do kościoła, w którym ochrzczony został H. Sienkiewicz - jest tam tablica upamiętniająca to wydarzenie, obraz Franciszka Smuglewicza Święta Rodzina, obraz Buchbindera, tablice nagrobne. Dlatego, będąc w tych stronach, nie sposób nie odwiedzić tego kościoła. Na cmentarzu w Okrzei jest grób matki pisarza, Stefanii Cieciszowskiej, zmarłej 1 września 1873 r. w Woli Gułowskiej.

- Co było największą radością Dyrektora Muzeum Henryka Sienkiewicza?

A.C.: - Prowadzę muzeum od stycznia 1967 r. Największą radością mojej 40-letniej pracy w tej placówce muzealnej było przyznanie mi przez dzieci Orderu Uśmiechu - za popularyzowanie wśród młodzieży szkolnej postaci i twórczości Henryka Sienkiewicza. Order ten wręczał mi sam kanclerz kapituły - dr Cezary Leżeński. Uroczystość odbyła się w Zamościu w czasie zjazdu szkół sienkiewiczowskich. Były tam dzieci nie tylko z Polski, ale także z Mejszagoły, z Białorusi. Do tych szkół na Kresach bowiem również docieramy. Ostatnio coraz więcej przyjeżdżających grup wycieczkowych z Ukrainy i Białorusi daje wyraz przywiązaniu i znajomości twórczości pisarza.

Ks. Cz. C. - Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, iż w czasach, gdy zbudowano kościół w Okrzei, jego oryginalny sufit był zbudowany z belek modrzewiowych, a w czasach późniejszych te belki podmurowano i na tynku w 1974 r. powstały malowidła Jana Molgi, nawiązujące do twórczości pisarza - Obrona Częstochowy z Potopu, Quo vadis Domine z Quo vadis. Malowidła te pozostawiłem na swoich miejscach.

- Dziękujemy za rozmowę.

2006-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Mazowieckie: Zarzut zabójstwa znajomego dla proboszcza z powiatu grójeckiego

2025-07-25 20:41

[ TEMATY ]

śmierć

Adobe Stock

60-letni proboszcz z gminy Tarczyn usłyszał zarzut zabójstwa 68-letniego znajomego, którego podpalone ciało znaleziono na drodze w powiecie grójeckim. Śledczy zamierzają jednak zmienić zarzut na zabójstwo ze szczególnym okrucieństwem – przekazała PAP prokuratura w Radomiu.

Ksiądz z parafii w Przypkach przyznał się do winy i wskazał motywy zabójstwa swojego znajomego – poinformowała PAP w piątek wieczorem rzeczniczka Prokuratury Okręgowej w Radomiu Aneta Góźdź.
CZYTAJ DALEJ

Rozważania bp. Andrzeja Przybylskiego: XVII niedziela zwykła

2025-07-25 12:09

[ TEMATY ]

bp Andrzej Przybylski

BP KEP

Każda niedziela, każda niedzielna Eucharystia niesie ze sobą przygotowany przez Kościół do rozważań fragment Pisma Świętego – odpowiednio dobrane czytania ze Starego i Nowego Testamentu. Teksty czytań na kolejne niedzielę w rozmowie z Aleksandrą Mieczyńską rozważa bp Andrzej Przybylski.

Bóg rzekł do Abrahama: «Głośno się rozlega skarga na Sodomę i Gomorę, bo występki ich mieszkańców są bardzo ciężkie. Chcę więc zstąpić i zobaczyć, czy postępują tak, jak głosi oskarżenie, które do Mnie doszło, czy nie; dowiem się». Wtedy to dwaj mężowie odeszli w stronę Sodomy, a Abraham stał dalej przed Panem. Podszedłszy do Niego, Abraham rzekł: «Czy zamierzasz wygubić sprawiedliwych wespół z bezbożnymi? Może w tym mieście jest pięćdziesięciu sprawiedliwych; czy także zniszczysz to miasto i nie przebaczysz mu przez wzgląd na owych pięćdziesięciu sprawiedliwych, którzy w nim mieszkają? O, nie dopuść do tego, aby zginęli sprawiedliwi z bezbożnymi, aby stało się sprawiedliwemu to samo, co bezbożnemu! O, nie dopuść do tego! Czyż Ten, który jest sędzią nad całą ziemią, mógłby postąpić niesprawiedliwie?» Pan odpowiedział: «Jeżeli znajdę w Sodomie pięćdziesięciu sprawiedliwych, przebaczę całemu miastu przez wzgląd na nich». Rzekł znowu Abraham: «Pozwól, o Panie, że jeszcze ośmielę się mówić do Ciebie, choć jestem pyłem i prochem. Gdyby wśród tych pięćdziesięciu sprawiedliwych zabrakło pięciu, czy z braku tych pięciu zniszczysz całe miasto?» Pan rzekł: «Nie zniszczę, jeśli znajdę tam czterdziestu pięciu». Abraham znów odezwał się tymi słowami: «A może znalazłoby się tam czterdziestu?» Pan rzekł: «Nie dokonam zniszczenia przez wzgląd na tych czterdziestu». Wtedy Abraham powiedział: «Niech się nie gniewa Pan, jeśli rzeknę: może znalazłoby się tam trzydziestu?» A na to Pan: «Nie dokonam zniszczenia, jeśli znajdę tam trzydziestu». Rzekł Abraham: «Pozwól, o Panie, że ośmielę się zapytać: gdyby znalazło się tam dwudziestu?» Pan odpowiedział: «Nie zniszczę przez wzgląd na tych dwudziestu». Na to Abraham: «Niech mój Pan się nie gniewa, jeśli raz jeszcze zapytam: gdyby znalazło się tam dziesięciu?» Odpowiedział Pan: «Nie zniszczę przez wzgląd na tych dziesięciu».
CZYTAJ DALEJ

Izrael/ Armia zapowiedziała dziesięciogodzinne „przerwy humanitarne” w walkach w Strefie Gazy

2025-07-27 09:21

[ TEMATY ]

Izrael

PAP/EPA/SHAHZAIB AKBER

Izraelskie wojsko zapowiedziało w niedzielę dziesięciogodzinne „przerwy humanitarne” w działaniach zbrojnych na niektórych obszarach w Strefie Gazy. Decyzja ta została ogłoszona po tym, gdy armia poinformowała o wznowieniu zrzutów z pomocą humanitarną nad palestyńską półenklawą i ustanowieniu „korytarzy humanitarnych” dla konwojów ONZ.

Jak przekazał portal Times of Israel, przerwy w działaniach zbrojnych będą wprowadzane w miejscach, w których aktualnie nie operują izraelskie siły lądowe, w tym w Al-Mawasi, Dajr al-Balah i mieście Gaza.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję