Niedawno ukazała się ważna książka „Radio drogi. Papieska stacja wobec Polski stanu wojennego”, autorstwa Aleksandra Woźnego. To pierwsza wydana w Polsce publikacja o Radiu Watykańskim, wskazująca na szczególnie doniosły wymiar aktywności watykańskiej radiostacji, która, począwszy od 13 grudnia 1981 r., transmituje na żywo wypowiadaną w czasie cotygodniowych audiencji modlitwę stanu wojennego. W ten sposób między Janem Pawłem II a słuchaczami rozgłośni rodzi się niezwykły dialog. Rozmowa, w której wzajemnie przenikają się głos Papieża - jego słowo nierzadko wykrzyczane wobec świata z Placu św. Piotra - i głos z Polski - listy słuchaczy wysyłane do polskiej redakcji Radia Vaticana.
Mimo że nie odnotowało jej żadne z tysięcy opracowań o Janie Pawle II, rozmowa, której jedną stroną jest Papież, a drugą - anonimowi słuchacze Radia Watykańskiego, stanowi jedno z najbardziej doniosłych dla historii mediów w XX wieku świadectw wolności słowa. Słowa, które pokonując wiele barier, przerodziło się w dialog i pozostawiło trwały ślad w dziesiątkach tysięcy listów wysłanych do Rzymu z Polski w latach 1981-83. Niezwykły wymiar rozmowy-modlitwy, rozmowy-korespondencji stanu wojennego ujawnia się równie dobitnie, gdy dostrzeże się w niej ogniwo historii idei, gest sprzeciwu wobec zamachów na wewnętrzną wolność i godność, sprzeciwu wobec ciemności, jakie wraz ze stanem wojennym ponownie zagroziły europejskiemu humanizmowi. Anonimowa korespondencja, sygnowana tysiącami listów z Polski, świadczy o tym, że historia idei tworzona jest nie tylko przez jej generałów, ale także przez szeregowych uczestników.
W książce autor próbuje ujawnić jeszcze jeden rys tego niezwykłego dialogu, który staje się z jednej strony świadectwem wzmożonej aktywności watykańskich mediów i ich odbiorców, wspólnie przełamujących peerelowski monopol informacyjny mediów oficjalnych, z drugiej strony natomiast wpisuje się w odległą tradycję pątniczych relacji, sięgającą IV stulecia, dziedzictwo „itinerarium” - scenariusza drogi. Wraz z zainaugurowaną przez Papieża modlitwą stanu wojennego Radio Watykańskie przejmuje bowiem zawarty w niej apel o powszechne pielgrzymowanie w przedłużającym się roku jubileuszu jasnogórskiego (który zakończyć ma blokowany przez długie miesiące stanu wojenngo przyjazd Ojca Świętego do Polski), zapraszając słuchaczy do przesyłania pod adresem rozgłośni przy Piazza Pia ich pielgrzymkowych relacji. Tak przy udziale radiosłuchaczy, opisujących peregrynacje własne do miejsc świętych, w początkach lat 80. XX stulecia powstaje radiowa wersja współczesnego „itinerarium”, wyposażona w ten sam schemat kompozycyjny, jaki obowiązywał w starożytnych i średniowiecznych diariuszach podróży do Jerozolimy czy Rzymu. Wydłużającą się i opóźnianą przez władze drogą, która na wiele miesięcy przybiera postać mentalnej pielgrzymki, podąża Papież, a wraz z nim słuchacze Radia Watykańskiego. Radia drogi...
Aleksander Woźny, „Radio drogi. Papieska stacja wobec Polski stanu wojennego”, Wydawnictwo WAM, Kraków 2011
